Bạn đọc đã có thể tự trả lời.
Tuy nhiên, quyển sử của học giả Trần Trọng Kim là quyển sử Việt duy
nhất viết bằng tiếng Việt được dùng ở các trường học hồi tiền chiến, đã chi
phối quan niệm về sử học của bao nhiêu triệu thanh thiếu niên, cho đến nỗi
ngày nay, nước Việt Nam đã xem Hồ Quí Ly là một nhân vật lịch sử tồi tệ,
không xứng đáng được gắn tên trên bất cứ một con đường hẻo lánh nào, dầu
ở một tỉnh lẻ !
Nhưng không phải người Việt nào cũng nhìn Hồ Quí Ly với con mắt
của Hồ Huyền Qui, Trần Trọng Kim.
Trong lúc thực dân Pháp còn ngự trị trên mảnh đất này, thì một thế hệ
trẻ, trí thức thật sự, yêu nước thật sự, cấp tiến thật sự, thế hệ của những kẻ
đã diễn tả những xúc động mãnh liệt trong lòng họ bằng những bài hát ca
ngợi những chiến công oanh liệt của tiền nhân : sông BẠCH ĐẰNG, ẢI
CHI LĂNG, và những bài KINH CẦU NGUYỆN, LÊN ĐƯỜNG, XẾP
BÚT NGHIÊN, nhứt là bài TIẾNG GỌI SINH VIÊN (ngày nay đã trở thành
quốc ca của Việt Nam Cộng Hòa) khơi động tiềm năng yêu giống nòi của
một dân tộc bị trị I00 năm ! Một thế hệ trẻ gồm những sinh viên của trường
Đại Học Hà Nội khoảng I942, 43, 44, 45, đã liệng bỏ thành kiến lỗi thời và
mạnh dạn tỏ thái độ công bằng đối với người xưa.
Chúng tôi xin mượn bài tường thuật buổi họp về VĂN CHƯƠNG và
ÂM NHẠC của các sinh viên Hà Nội của ông Phạm Mạnh Phan, đăng trong
tạp chí Tri Tân, số 89, ngày thứ năm I-4-I943, trang I2 :
« Hồi 9 giờ sáng, hôm chủ nhựt 2I-3-I943, tất cả Hà thành thanh lịch và
cao quí đã sốt sắng đáp tiếng gọi thiết tha của Tổng Hội Sinh Viên trường
Đại Học Đông Dương mà tới dự rất đông buổi họp Văn chương và Âm nhạc
do ủy ban diễn thuyết tổ chức.
« Trong Giảng đài, trông các khuôn mặt tuấn tú của các thanh niên tươi
cười hớn hở, nhìn các khóe thu ba cười trong ánh sáng của các giai nhân
kiều diễm ẩn mình trong những bộ y phục đượm vẻ diêm dúa, lộng lẫy,
