Trình Di, Dương Trì, Lý Duyên Niên, La Trọng Tố, Chu Tử tức Chu Hy
hiệu Hối Am) học rộng nhưng tài thường, không có tinh thần thực tế, chỉ
chuyên nghề cắp lột văn chương tư tưởng.
Ông Chu Thiên, khảo về Hồ Quí Ly, cho rằng chiếc roi mà họ Hồ đã
quật vào mặt các hiền giả kể trên có điều oan uổng.
Dầu sao, ta cũng phải nhìn nhận họ Hồ có một cái học uyên bác, một
tinh thần độc lập và cách mạng, tự tin, có óc phê bình và sáng tạo, không
chịu nô lệ cho thành kiến, tư tưởng nào cả, dầu tư tưởng đó có vững chắc
như núi non trước mắt mấy trăm triệu người Hoa Việt.
Thái độ ấy làm Quí Ly vượt hẳn đám nho sĩ Trung Hoa và Việt Nam
chẳng những đồng thời với ông mà cả những thế kỷ sau nầy. Năm Đinh sửu
(I387) Quí Ly sửa đổi việc học hành. Ông bỏ lối kén nhân tài bằng khoa cử,
mà bằng lối ĐỀ CỬ.
Nhận thấy việc học hành chỉ tổ chức ở các đô thị, còn ở châu huyện thì
phó thác cho tư nhân. Ông đặt ra ngạch học quan và sức cho các lộ Sơn nam,
Kinh Bắc, Hải đông mỗi phủ, châu đều phải có học quan trông coi việc Giáo
dục. Nhà nước trích huê lợi về công điền yểm trợ một phần vào việc học
hành của thanh thiếu niên, một phần để làm lễ sóc theo tỷ lệ : phủ, châu, nhỏ
I0 mẫu ; phủ, châu lớn I5 mẫu ; phủ, châu vừa I2 mẫu. Các lộ quan phải liên
lạc mật thiết với các học quan để xúc tiến việc giáo dục. Mỗi năm phải kén
người giỏi tiến kinh để vua thân ra bài thi tuyển chọn nhân tài làm quan.
Nhưng đến năm I397, tức năm Quang thái thứ 9, có lẽ vì việc ĐỀ CỬ
gặp phải một trở ngại nào đó nên Quí Ly đành trở lại lối thi cử đã có từ
trước.
Tuy nhiên, ông cũng sửa đổi lại rất nhiều. Trước đó, việc thi không có
đinh thể, nay Quý Ly định lại từ trường văn thể và bỏ phép ÁM TẢ.
Trường đệ nhất làm bài KINH NGHĨA có đủ mấy đoạn : phá để tiếp
ngư, tiểu giảng, nguyên đề, đại giảng, triệt kết, hạn từ 500 chữ trở nên.
Trường đệ nhị có THƠ PHÚ (một bài thơ đường luật, một bài thơ cổ ngôn)
cũng từ 500 chữ trở nên. Trường đệ tam ra chiếu, chế, biểu (chiếu dùng thể
