này khuyến khích các nước cộng hòa khác làm theo. Chẳng hạn, mặt trận
bình dân nổi lên ở Gruzia và Rukh ở Ukraine.
Ngày 22/8/1989, Xô viết Tối cao Lithuania tuyên bố việc sáp nhập
Lithuania vào Liên bang Xô viết năm 1940 là bất hợp pháp. Ngày hôm sau,
trong lễ kỷ niệm lần thứ 50 của Hiệp ước Liên bang, đoàn người tuần hành
kéo dài từ đồi Gediminas ở Vilnius tới thủ phủ Tompea ở Tallinn, gọi là con
đường Baltic. Ngày 26/8, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên
Xô lên án hành động này ở Lithuania, Latvia và Estonia bằng những lời lẽ
sắc bén và mạnh mẽ nhất: “Kẻ theo chủ nghĩa dân tộc, các nhóm cực đoan
đã thao túng các vấn đề dân tộc. Số phận người dân vùng Baltic đang bị đe
doạ… Hậu quả sẽ nghiêm trọng khôn lường.” Tầng lớp lao động và nông
dân được kêu gọi bảo vệ cuộc cách mạng mới; bảo vệ perestroika và lãnh
đạo phong trào này lại là các đảng viên. Các đảng ở Baltic gặp nhau thảo
luận cách đối phó. Tuy nhiên, các bí thư phụ trách tư tưởng Estonia và
Đảng Lithuania công khai kết tội văn kiện này. Các mặt trận bình dân ngày
càng thô bạo hơn. Tất cả đều đợi phản ứng kịch liệt từ Moskva nhưng
không ai ở Moskva đến cả. Gorbachev không có mặt ở Moskva nhưng rõ
ràng ông nhận được tuyên bố này.
Sau đó, Vadim Medvedev, Bí thư phụ trách tư tưởng, biện bạch rằng
ông ký vào văn kiện này mà không hề đọc nó. Ngày 4/9, Brazuakas thông
báo trước một cuộc họp báo ở Vilnius về cuộc trao đổi qua điện thoại gần
đây với Gorbachev. Vị Tổng Bí thư đã có thông điệp cho phong trào
Sajudis: “Nếu mọi việc vẫn diễn ra theo chiều hướng cực đoan, tôi sẽ không
còn là bạn của các đồng chí nữa”. Nhiều tháng trôi qua, trung ương có lời
cảnh tỉnh nhưng lại không đi kèm hành động, quyền lực đã mất. Phiên họp
toàn thể Ban Chấp hành Trung ương về vấn đề các dân tộc tháng 9/1989 đề
ra một chế độ Liên bang mạnh mẽ hơn, thông qua việc thành lập các thể chế
dựa trên cơ sở tôn trọng các giá trị và lợi ích quốc gia và quốc tế, trong khi
vẫn tôn trọng chủ quyền. Bài phát biểu của Brazauskas cảnh tỉnh Đảng nên
chuyển biến nhanh hơn những thay đổi trong xã hội, đã rơi vào câm lặng.
