Ngoại giao thay mặt ông đi nhận. Các sự kiện ở Vilnius ngày 1/1991 khiến
nhiều nhà quan sát nước ngoài quay lại chống Gorbachev và dẫn tới yêu cầu
ủy ban cần xem xét lại quyết định trao giải. Một số công dân Xô viết cảm
thấy bị tổn thương. Người ta chúc mừng Tổng thống với “giải thưởng đế
quốc”. Ông dành thời gian đi Oslo vào tháng 6/1991 và mỗi người nhận giải
thưởng phải có bài phát biểu truyền thống. Đáng chú ý là ông phát biểu như
một người theo trường phái Leninist. Ông đã tự giải phóng chính mình khỏi
hệ tư tưởng chính thống của Đảng đó là tư tưởng Marxist-Leninist.
Đáng chú ý hơn là cương lĩnh dự thảo của Đảng với tiêu đề “Chủ
nghĩa xã hội, dân chủ và tiến bộ”. Lựa chọn chủ nghĩa xã hội, một thuật ngữ
thường được Gorbachev trích dẫn, được lấy từ bản dự thảo cuối cùng. Đảng
không còn là Đảng của giai cấp công nhân, nhưng tất cả trong số họ đều có
công ăn việc làm. Cơ sở giai cấp của Đảng cuối cùng bị từ bỏ. Lý tưởng của
Đảng bây giờ là “chủ nghĩa xã hội dân chủ nhân văn”, bắt nguồn từ chủ
nghĩa Marx nhưng cũng từ những khái niệm khác của tư duy “nhân văn”.
Tư tưởng mới không rõ ràng để người sau có thể phát triển nó cho kịp thời
đại. Phần nhiều được xuất phát từ các cam kết của Đảng đối với các quy
định của luật pháp, các thể chế dân chủ, sự phân lập quyền lực và Liên bang
mới gồm các quốc gia có chủ quyền. Chủ nghĩa cộng sản được tình cờ nêu
lên nhưng chẳng ai nghĩ là nó có tính khả thi trong tương lai gần.
Phiên họp toàn thể Ban Chấp hành Trung ương cuối cùng miễn cưỡng
thông qua cương lĩnh mới này. Đảng ra đời với đường lối mới nhưng, chính
xác hơn, là nó chết yểu. Ngày 20/7, ngay trước khi phiên họp được triệu
tập, Yeltsin ký một sắc lệnh cấm các hoạt động chính trị của bất cứ đảng
phái nào trong các tổ chức chính quyền trên lãnh thổ Liên bang Nga. Điều
này bao gồm KGB, giới quân sự và cảnh sát. Nếu sắc lệnh này được triển
khai, nó sẽ làm tê liệt bộ máy Đảng ở Nga. Mặc cho nhiều đảng viên vận
động, Gorbachev từ chối không ban hành một sắc lệnh hủy bỏ mệnh lệnh
của Yeltsin. Ông tuyên bố ông chỉ hành động nếu ủy ban hiến pháp xét thấy
hành động của Yeltsin là trái hiến pháp. Phiên họp toàn thể Ban Chấp hành
