Cải tổ là một khái niệm khó nắm bắt, ngay cả trong mắt của
Gorbachev, nhưng vẫn có giá trị khi đưa ra một định nghĩa. Qua thời gian,
khái niệm này phát triển và có một ý nghĩa tiến bộ nào đó. Công trình
nghiên cứu này chia thời đại của Gorbachev làm ba giai đoạn chính.
• Cải tổ giai đoạn I có thể coi như việc tập trung cải cách kinh tế, một
điều kiện tiên quyết đối với quá trình cải cách chính trị. Giai đoạn I cố gắng
cải cách cơ chế kinh tế (các mối quan hệ chủ chốt trong nền kinh tế) thông
qua việc giao quyền hoạch định chính sách nhiều hơn cho người quản lý và
người lao động. Công nhân được quyền tham gia các quyết định, ở một
chừng mực nhất định. Họ chưa từng được hưởng quyền này trong cơ chế
hành chính-mệnh lệnh. Người ta cho rằng quyền lợi của họ chính là quyền
lợi của người quản lý và quyền lợi của Đảng.
• Trong giai đoạn I, người ta tin có thể đạt được các mục tiêu trái
ngược nhau. Mức sống sẽ tăng khi tiến hành cải cách cơ cấu, nó đem lại lợi
ích cho toàn bộ khu vực chế tạo máy. Mặc dù có yêu cầu đầu tư lớn hơn,
vẫn có nhiều quỹ dự trữ cho tiêu dùng. Hai vấn đề then chốt không được
giải quyết trong giai đoạn này là quyền sở hữu và giá. Thay vì tăng trưởng
kinh tế, lại xuất hiện các dấu hiệu chững lại. Tăng vốn đầu tư cũng không
thể đáp ứng cho tiêu dùng.
• Mục đích của giai đoạn I là khuyến khích và thúc đẩy lực lượng lao
động nhưng nó lại làm tăng thêm tâm lý bực bội, chán nản.
• Thất bại ở giai đoạn I dẫn đến thất bại trong giai đoạn II. Người ta
cho rằng lý do tác động hạn chế ở giai đoạn I là sự kháng cự của tầng lớp
lãnh đạo tư tưởng và kinh tế cấp cao. Giải pháp đưa ra là khởi xướng cải
cách từ bên dưới. Chủ trương công khai khuyến khích người dân lên tiếng
phê bình giới lãnh đạo bảo thủ. Cải cách chính trị được coi như lời giải đáp
cho tình trạng đình đốn kinh tế. Đảng bị gạt ra ngoài quá trình quản lý kinh
tế và do vậy, trụ cột của hệ thống cộng sản bị xói mòn. Cấp dưới không phải
chịu một áp lực nào. Đó là một quyết định sáng suốt trong cách lãnh đạo
