dụng mô hình sản xuất này khiến ông suy nghĩ về sự chín muồi của chủ
nghĩa cộng sản. Tại sao các sáng kiến ở cấp dưới rõ ràng là làm lợi cho cả
xã hội lại bị Trung ương không những không khuyến khích mà còn thẳng
thừng bác bỏ? Nếu các sáng kiến của giới lãnh đạo Trung ương thất bại thì
không ai phải chịu trách nhiệm cả. Nếu một sáng kiến mà phát đi từ cấp cơ
sở, những người liên quan sẽ có kết cục chí ít là vào tù. Mikhail Sergeevich
kết luận rằng không thể làm được điều gì tốt nếu người ta chấp hành tất cả
các luật lệ và quy định.
Cuối năm 1977, Gorbachev ở Moskva và cùng Kulakov tham gia cuộc
tranh luận về việc khen thưởng và động viên các nông trường. Cái tôi của
Kulakov trỗi dậy sau khi được biết Aleksei Kosygin được bổ nhiệm làm
trưởng ban trù bị của phiên họp toàn thể Ban Chấp hành Trung ương sắp tới
về nông nghiệp, hơn thế nữa, ông thật sự bị xúc phạm và tổn thương khi
không có tên trong danh sách thành viên của ban này. Ngay lập tức, ông đề
nghị Gorbachev thảo ra những việc ông đã làm. Gorbachev đã làm hết sức
và đệ trình lên Kulakov một bản ghi nhớ dày 72 trang vào ngày 31/12/1977.
Kulakov đề nghị gửi bản ghi nhớ đó đến tất cả các ủy viên Bộ Chính trị.
Gorbachev có chút lưỡng lự nhưng rồi cũng đệ trình một bản ghi nhớ có nội
dung ngắn gọn hơn, trong đó giữ lại tất cả các lý lẽ quan trọng nhất, và
chuyển đi vào tháng 5/1978. Tại kỳ họp toàn thể Ban Chấp hành Trung
ương ngày 4/7/1978, Gorbachev lần đầu tiên được tham dự tại kỳ họp toàn
thể của Ban Chấp hành Trung ương và phát biểu về các vấn đề vô cùng
nghiêm trọng mà nền nông nghiệp xã hội chủ nghĩa đang phải đối mặt. Ông
nghiêng nhiều về việc giao quyền cho các nông trang tập thể và hợp tác xã.
Một vài ý kiến trong bản ghi nhớ sau này được đưa vào chương trình cải tổ
và người ta vẫn thấy được ảnh hưởng của Nikonov trong đó. Sau bài phát
biểu, Bộ trưởng Nông nghiệp Nga nói rằng ông hãy lưu ý đến ý kiến của
mình và tránh những chủ đề không đích xác. Hóa ra Mikhail Sergeevich
không nhận ra một thực tế là đang diễn ra một cuộc đấu tranh phe phái
trong nội bộ Bộ Chính trị. Gorbachev rất sơ hở khi hết lời ca ngợi cuốn sách
Malaya Zemlya (Đất nhỏ) của Brezhnev viết về giai đoạn chiến tranh. Cuốn
