Nhân tố ảnh hưởng lớn đến sự phát triển xã hội nước Pháp từ cách mạng
cho đến thời Đế chế là các thế lực chính trị thay nhau bán đất do nhà thờ
tịch thu được hoặc của dân lưu vong. Quá trình này diễn ra khắp nơi, từ
thành phố đến nông thôn và thực hiện từng bước một trong ít nhất một thập
kỷ chứ không phải là một cú sốc gây chấn động thị trường bất động sản.
Đây là nhân tố cốt lõi trong chính sách tài chính của các chế độ tiếp nối
nhau. Điều này, tất nhiên, có mối liên hệ hữu cơ với sự phát hành ồ ạt tiền
giấy trong lưu thông tiền tệ những tháng đầu năm 1797. Hiện tượng này tác
động lâu dài đến phát triển tự nhiên của xã hội nước Pháp, không chỉ dưới
thời Napoleon mà còn kéo dài đến thế kỷ XIX, thậm chí cả ngày nay. Trong
công trình nghiên cứu vào loại kinh điển và tiên phong về vấn đề đất đai
đầu thế kỷ XX, Macel Marion đã không ngại gọi đó là “Cuộc cách mạng
đất đai”. Ông nói, chính những kẻ mua được đất đai của nhà nước đã tập
hợp nhau lại thành một bộ phận dân cư được hưởng lợi lớn từ cách mạng.
Họ tận dụng cơ hội béo bở về các điều khoản mua bán ưu đãi của nhà nước
và ngược lại, khi nhà nước bán tống tháo tài sản với giá thấp hơn nhiều so
với giá trị trên danh nghĩa tức là đã tự co hẹp ngân sách của mình.
Quá trình này bắt đầu với công cuộc quốc hữu hóa tài sản của nhà thờ và
đất đai của hoàng gia – những diện tích được gọi là “đất gốc” − vào ngày
2/11/1789. Năm sau, họ bắt đầu rao bán đất đai. Ngày nay, người ta cho
rằng, phần lớn những chiến lợi phẩm béo bở nhất (các lô đất ở thành phố,
những mảnh ruộng màu mỡ và những vườn nho lớn) được “giải quyết”
xong trong vòng 2-3 năm. Vì vậy, đất đai của dân lưu vong trở thành miếng
mồi và mọi người dần để mắt tới. Ngày 9/2/1792, nhà nước ra lệnh tịch thu
tạm thời, sau đó, ngày 27/7, ban hành quyết định tịch thu chính thức. Loại
đất này được gọi là “đất cấp 2”, nhưng chúng chỉ bắt đầu được mua bán ồ ạt
kể từ cuối năm 1793, khi diện tích đất tăng lên đáng kể nhờ phần đất sung
công từ những phần tử chính trị bị nghi vấn và những kẻ phạm tội. Theo số
liệu ước tính gần đây của nhà sử học Florin Aftalion, tổng giá trị của hai
nguồn đất này lên tới 4 nghìn triệu livre, tính theo giá tiền tệ trước lạm phát
năm 1790, tương đương với 1/5 giá trị toàn bộ đất đai nước Pháp vào thời
