Tuy nhiên, Taine cũng đã bỏ lỡ thời điểm quan trọng, ông tham gia vào
cuộc luận chiến về Napoleon quá muộn và không thể giữ vai trò là tiếng nói
chủ đạo trong một thời gian dài. Chống đối lại phần lớn quan điểm của
Taine là một người ít thông thái hơn, hoàng tử Napoleon, con trai thứ hai
của Jerome Bonaparte. Cương lĩnh chính trị của ông hình thành bằng những
ngôn từ gần với phái cộng hoà, kết hợp giữa chủ nghĩa chống tăng lữ và
trưng cầu dân ý, thường được coi là phiên bản cấp tiến nhất của chủ nghĩa
Bonapart. Nhưng điều này bị giới chính trị cấp cao của nền Cộng hòa đệ
Tam nghi ngờ. Tuy nhiên, cuộc tranh luận giữa Taine và hoàng tử không
phải là lý do chính cho sự sống lại huyền thoại về Napoleon những năm
1880-1890. Điều quan trọng là cách nhìn nhận của quần chúng về những
yếu kém và tham nhũng trong giới cộng hòa.
Sự kiện Boulanger đạt tới đỉnh điểm vào năm 1888-1889, chính là sự thể
hiện tâm trạng và thái độ của người dân. Vụ xìcăng- đan Wilson, Panama và
Dreyfus và ảnh hưởng của cuộc Đại khủng hoảng như đổ thêm dầu vào lửa,
nhân lên cảm giác ghét bỏ và thất vọng đối với cả cách tả và cánh hữu. Thứ
nhất, và rõ ràng nhất là giữa những người muốn khôi phục những thành phố
đã mất Alsace và Lorraine sau khi bị người Đức cướp năm 1832. Thứ hai,
có nguyên do sâu xa hơn là sự trỗi dậy của tâm lý bài Anh. Điều này càng
trở nên căng thẳng trước những đợt tranh luận vào cuối thế kỷ XIX và sự
kiện Fashoda(46) năm 1898 bùng nổ. Anh được coi là một ví dụ điển hình
của chủ nghĩa nghị viện tự do suy yếu và những bộ trưởng của phái Cộng
hòa cơ hội bị nhìn nhận là những kẻ tham lam không có khả năng chống lại
tham vọng hoàng đế của Albion(47).
46 Sự kiện Fashoda: Cuộc chiến tranh giành thuộc địa giữa Anh và Pháp
tại Đông Phi năm 1898.
47 Albion: Tên cũ của nước Anh.
Bằng cách so sánh đó, những nhà sử học yêu mến huyền thoại về Napoleon
được xem là đã làm sống lại ký ức về một người anh hùng thật sự. Có ba
