phương Đông và gây dựng một đế chế trên toàn cầu. Bởi nếu không có lực
lượng hải quân tinh nhuệ thì giấc mơ này cũng chỉ là một ảo tưởng.
Vậy Ai Cập có ý nghĩa như thế nào với Napoleon và những trải nghiệm tại
đây ảnh hưởng đến con đường phát triển của ông như thế nào? Đầu tiên,
đây là cơ hội cho Napoleon tham gia những chiến dịch cả trên biển và đất
liền và đối đầu với nước Anh. Địa hình xa xôi, khí hậu khắc nghiệt và các
chiến lược, phương sách trận địa áp dụng là những thử nghiệm đầu tiên chứ
không phải là những mưu lược mà Napoleon đã áp dụng trước đó. Những
nhận định ngây thơ của Napoleon cũng là một vấn đề khi ông tin rằng sự
thịnh vượng của vương quốc Anh không có thật. Nước Anh chỉ là người
khổng lồ có đôi chân bằng đất sét và việc mất “tủy sống” vào tay Ấn Độ sẽ
đẩy nước Anh vào đống tro tàn. Người ta có thể nhìn thấy ở đây mầm mống
của tham vọng sau này, được cụ thể hóa trong chính sách phong tỏa lục địa
nhằm ngăn chặn hoạt động thương mại của nước Anh.
Những bài học về hải quân và quân sự giai đoạn 1798-1799 khá thực tế và
rõ ràng. Đánh bại lực lượng quân đội Mamluk trên chiến trận và sau đó
tuyên bố thiết lập thuộc địa là điều không quá khó nhưng biến những vùng
đất này trở thành thuộc địa trung thành của nước Pháp thì không phải là con
đường trải hoa hồng. Việc Thổ Nhĩ Kỳ tuyên chiến và tấn công quá sớm là
sự chệch hướng không mong đợi. Hạm đội hải quân ở Địa Trung Hải và lực
lượng trên đất liền của Anh không dễ dạng bị cô lập và loại bỏ theo cách
thông thường. Nguồn lực của Pháp đã được sử dụng tối đa và những thất
bại ở hải chiến càng nghiêm trọng và ảnh hưởng tới mối liên lạc giữa các
đội quân viễn chinh và nước Pháp. Vào thời điểm quan trọng tháng 8/1799,
Napoleon phải rút quân khỏi Ai Cập, Kléber (người ở vị trí chỉ huy cho đến
khi bị; những kẻ theo đạo Hồi cuồng tín ám sát vào tháng 6/1800) đã xem
hành động này là một sự phản bội và ông đã tìm kiếm thỏa thuận với nước
Anh. Một năm sau, chính nước Anh đã khôn ngoan áp đặt những điều
khoản hòa bình sau khi Pháp thua tại Cairo và Alexandria vào mùa hè năm
1801. Thất bại quân sự trong chiến dịch Ai Cập là điều không thể chối cãi.
