Còn ở đây, một người nằm như bị ám trên giường và ghi nhận những thất
bại, nhục nhã, bẩn thỉu và bị khinh bỉ suốt cuộc đời. Tôi đã sống với hai
cuộc sống hầu như không động chạm đến nhau và hoàn toàn không giống
nhau: cuộc sống ban ngày được xếp bằng những thành tích, những hoạt
động, quan hệ, niềm tin, những khó khăn nhưng vui vẻ, những sự kiện bình
thường; một cuộc sống mà trong đó theo cách của mình thì tôi hạnh phúc,
yên tâm với mình. Nhưng đêm đến thì cuộc sống thứ hai mở ra, đầy đau
đớn và thất vọng, cuộc sống của một người chẳng đạt được gì; một người
bị phản bội, ứng xử không hay, yếu đuối và ngu ngốc; một người thiệt thòi,
ngu xuẩn đến bi kịch mà ai cũng thù ghét và lừa dối, một kẻ yếu đuối luôn
luôn thất bại và chịu hết nỗi nhục này đến nỗi nhục khác. Mỗi cuộc sống
này đều quan trọng cho chính tôi, liên tục và đầy đủ; khi tôi ở trong cuộc
sống ấy tôi nghĩ rằng cuộc sống kia thuộc về ai đó khác và chỉ liên quan
đến tôi qua ảo giác; rằng đó là ảo tưởng và si mê bệnh hoạn. Ban ngày tôi
yêu còn ban đêm tôi nghi ngờ và căm ghét. Ban ngày tôi sống cuộc sống
của con người chúng ta còn ban đêm tôi sống riêng một mình. Ai chỉ nghĩ
đến mình thì sẽ mất đi cả thế giới.
“Và tôi có cảm giác rằng giấc ngủ là nguồn nước sâu và tối. Ở đó mọi
thứ trôi đi, mọi thứ mà chúng ta không biết hay không nên biết. Cái buồn
tủi nằm trong chúng ta nổi lên rồi chảy đi trong lúc bất tỉnh, cái mà không
có bờ bến. Những cái xấu và hèn, tất cả những cái tội lỗi đáng xấu hổ thông
thường, những cái ngu ngốc và thất bại đáng khinh, một giây dối trá và
không ưa trong mắt của những người mà chúng ta yêu, cái mà chúng ta đã
mắc phải và cái mà những người khác đã mắc phải, tất cả im lặng trôi đi
trong tầm của ý thức. Giấc ngủ vô cùng tốt bụng, tha thứ cho chúng ta và cả
những kẻ mắc lỗi với chúng ta.
“Và tôi nói thêm với các ông: Cái mà chúng ta gọi là cuộc sống không
phải là tất cả những cái mà chúng ta đã trải qua; nó chỉ là một lựa chọn. Cái
mà chúng ta đang trải qua thì quá nhiều, nhiều hơn là lý trí của chúng ta
chịu nổi. Cho nên chúng ta chỉ lựa chọn cái này và cái kia mà ta thấy hợp
rồi chúng ta sẽ dệt cho mình một quá trình được đơn giản đi và cái đó
