3
CHƯƠNG 39
CỬ THỐNG LUẬN THIÊN
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Trẩm nghe người khéo nói ñạo TRỜI, tất có nghiệm ở NGƯỜI ; khéo nói về CỔ, tất có hợp với KIM ; khéo
nói về NGƯỜI, tất có ñầy ñủ ở mình…. Có như thế mới khỏi lầm lẫn và có thể gọi là MINH. Giờ Trẩm xin hỏi Phu-
tử, làm sao nói mà có thể biết, trông mà có thể thấy, sờ mó mà có thể ñược… khiến cho có thể nghiệm ở mình, ñể
khỏi có sự lầm lẫn, có thể ñược chăng ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Xin cho biết rõ muốn biết ñiều gì ?
Hoàng-ðế hỏi :
--. Xin cho biết : 5 Tạng bị “thốt thống” (vụt ñau) do khí gì gây nên ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Kinh mạch lúc nào cũng lưu hành không ngừng, vòng quanh không nghỉ. Nếu Hàn-khí vào kinh mà ngừng
trệ, vít lại không dẫn ñi ñược, ký túc ở trong mạch thời khí không thông, nên “thốt nhiên” mà ñau.
Hoàng-ðế hỏi :
--. Chứng ñau, có khí thốt nhiên khỏi ; có khi ñau quá không lúc nào dứt ; có khi ñau quá không thể ñấm bóp
; có khi ñấm bóp mà ñở ñau ; có khi dù ñấm bóp cũng vô ích ; có khi suyễn quá mạch bựt trên tay ; có khi Tâm
với Bối cùng rút mà ñau ; có khi Hiếp thống ñau xuống Âm-cổ ; có khi ñau mãi mà thành tích ; có khi “thốt nhiên”
ñau quá mà chết ñi, một lát lại sống ; có khi ñau mà nôn ; có khi trước phúc-thống mà sau tiết-tả ; có khi ñau mà
vít không thông ðại và Tiểu…. ñều không giống nhau, phân biệt thế nào cho ñược rành mạch ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Hàn ký túc ở ngoài mạch thời mạch hàn, mạch hàn thởi co quắp, co quắp thởi cân-cấp ; do ñó bên ngoài
dẫn tới các tiểu-lạc, cho nên thốt nhiên ñau. ðược hơi nóng thời khỏi ngay. Nếu lại phạm thêm khí hàn, thời chứng
ñau sẽ phải lâu.
. Hàn ký túc ở trong kinh mạch, cùng khí nóng xung ñột lẫn nhau, khiến cho mạch ñầy tràn. Vì ñầy tràn nên ñau
không thể ñấp bóp.
Hàn khí ngừng trệ, khí nóng ngược lên, do ñó mạch ñầy lớn mà khí huyết loạn, cho nên ñau không thể ñấm bóp.
Hàn khí ký túc ở khoảng TRƯỜNG-VỊ, phía dưới Mạc-nguyên, huyết không dẫn ñi ñược, các tiểu lạc co rút, cho
nên ñau ; ñấm bóp thời huyết khí tan rã ñi, cho nên ñở ñau.
Hàn khí ký túc ở mạch xương sống, cho nên án mạch tay xuống cũng không tới, nên dù có ñấp bóp cũng vô ích.
Hàn ký túc ở XUNG-MẠCH, Xung mạch khởi từ QUAN-NGUYÊN, theo phúc-bộ dẫn lên. Hàn khí ký túc thời mạch
không thông ; mạch không thông khiến cho khí nghẽn lên ở Hung, nên xuyễn mà mạch ñộng bựt lên tay.
Hàn khí ký túc ở mạch BỐI-DU, khiến cho mạch SÁP, mạch Sáp thởi huyết hư, huyết hư thời ñau. Du ñó rót vào
Tâm cho nên cùng rút mà ñau. ðấm bóp thời hơi nóng dẫn ngược lên, nên khỏi ñau.
Hàn khí ký túc ở mạch QUYẾT-ÂM,. Mạch Quyết-âm chằng xuống Âm-khí, buộc lên Bào. Vì hàn khí ký túc ở trong
mạch nên huyết sáp, mạch CẤP, do ñó gây nên chứng Hiếp-Lặc với Thiếu-phúc rút nhau mà ñau.
Hàn khí ký túc ở ÂM-CỔ, mạch ở Âm-cổ dẫn lên Thiếu-phúc, huyết bị sáp lại ở dưới rút lên, nên Phúc thống thời
ñau, rút xuống cả Âm-cổ.
Hàn khí ký túc ở khoảng TIỂU-TRƯỜNG, MẠC-NGUYÊN và ở bên trong Lạc-huyết. Huyết bị sáp không chảy ñược
tới ðại-kinh. Huyết với khí ngừng trệ không dẫn ñi ñược cho nên dần dà thành tích….
Hàn khí ký túc ở 5 Tạng, quyết-nghịch tiết trở lên, Âm-khí kiệt, Dương-khí không lọt vào ñược, cho nên thốt nhiên
ñau chết ngất ñi… ñến khi Dương khí lọt vào ñược thời lại sống.
Hàn khí ký túc ở TRƯỜNG-VỊ, quyết nghịch ngược lên cho nên ñau mà nôn.
Hàn khí ký túc ở TIỂU-TRƯỜNG, tại ñó không thể gây thành chứng tụ, cho nên sau khi ñau thời tiết-tả.
Nhiệt khí lưu ở TIỂU-TRƯỜNG, trong tiểu-trường ñau nóng nhiều và Tiêu-khát… khí nóng làm tiêu khô các vật
cặn bả trong Tiểu trường nên ñau mà vít không thông.s
Hoàng-ðế hỏi :
--. “Nói mà có thể biết, trông mà có thể thấy..” là thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. 5 Tạng 6 Phủ ñều có bộ vị ở mặt. Trước hảy xem ở SẮC : hoàng, xích là NHIỆT ; bạch là HÀN ; thanh và
hắc là THỐNG….ñó là trông mà có thể thấy ….
--. Sờ mó mà biết ñược, là thế nào ?
