16
CHƯƠNG 54
CHÂM GIẢI THIÊN
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Xin cho biết phép dùng CỬU-CHÂM (chín thứ châm), và thế nào là hư-thực ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. “khí hư thời bổ cho thực”, tức là ñợi cho khi nào khí ñến dưới châm ñã nóng mới thôi ; vì khí thực thời
Nhiệt. “khí mãn thời làm cho tiết” tức là ñời cho khi nào khí ñến dưới châm lạnh mới thôi. Vì khí hư thời Hàn. --.
“Uất tích thời trừ ñi” tức là dùng châm cho tiết bỏ ác huyết.
“Tà thắng thời làm cho nó hư ñi”. Vậy khi rút châm ra ñừng bỏ vết châm lại, ñể cho tà khí cứ theo ñó mà tiết
ra.
Như nói : “thong thả mà nhanh thời sẽ thực”, tức là lúc rút châm thởi thong thả, nhưng sau khi châm rút ra
hết rồi , kíp vít ngay vết châm lại. Như nói : “nhanh mà trong thả thời sẽ hư” tức là rút châm ra nhanh, mà thong
thả mới lấy tay vít lỗ châm lại.
Nói “thực với hư” tức là nhận xem khí ñến dưới châm lạnh hay ấm thời biết là khí nhiều hay ít.
Khí ở con người hư hay thực, như có như không, phải yên tỉnh ñể nhận xét, nếu vội vàng không thể sao biết
ñược.
Bịnh có gốc ngọn, trị bịnh cũng phải có gốc ngọn. Có phân biệt ñược gốc ngọn, mới mong trị ñược bịnh.
Hư thời làm cho thực, thực thời làm cho hư, về phép bổ tả phải giữ cho ñúng.
Cái cốt yếu của sự hư thực, ñối với phép dùng Cửu-châm, rất là tinh vi, uyên áo ; nhưng cũng ñều theo cái lẽ
ñương nhiên thôi.
Trong khi hoặc bổ hoặc tả, thời sự khai hạp của khí cũng phải ứng theo (tức như trên ñã nói).
Phàm chín thứ châm, danh hình ñều không giống nhau, có thế mới ñầy ñủ ñược phương pháp bổ và tả.
Thích vào thực, muốn hư, hảy lưu châm, chờ âm-khí ñến dưới châm nhiều rồi sẽ rút châm.
Như nói : “kinh khí ñã ñến, cần giữ ñừng lỡ…” tức là ñừng ñể cho khí lại thay ñổi trái khác, mới mong khỏi
bịnh.
Như nói : “sâu nông ở chí..” tức là ñã biết rõ bịnh ở trong hay ngoài, ñể dùng châm hoặc sâu hoặc nông cho
ñúng.
Như nói : “xa gần như một” tức là lúc thích sâu hay nông phải có nhất ñịnh.
“Tay như nắm con hổ” là bảo dùng châm phải vững vàng, không nên hấp tấp.
Như nói : “THẦN không thể vào mọi vật…” là bảo người dùng châm phải yên tỉnh ñể xem xét bịnh nhân, không
nên ñể tâm vào việc khác.
Vậy lúc cần châm ñể châm cho bịnh nhân, phải ñang trong yên tỉnh, dùng mắt của mình trông vào mắt của
bịnh nhân, khiến bịnh nhân chú ý vào mình, nhờ ở ñó mà khí lưu hành ñược dễ dải.
--. BÌ (da) của người ứng với Trời ; NHỤC của người ứng với ðất ; MẠCH của người ứng với Người ; CÂN của
người ứng với Thì (mùa) ; TIẾNG của người ứng với ÂM ; Âm-dương của người hợp với khí và ứng với Luật ; RĂNG
và MẶT MẮT của người ứng với Tinh (sao) ; KHÍ ra vào của người ứng với Phong (gió) ; 9 KHIẾU và 365 LẠC ứng
với Dã (khu-vực) – Cho nên châm số 1 ñể châm Bì ; châm số 2 ñể châm Nhục ; châm số 3 ñể châm Mạch ; châm
số 4 ñể châm Cân ; châm số 5 ñể châm Cốt ; châm số 6 ñể ñiều Âm-dương ; châm số 7 ñể ích Tinh ; châm số 8
ñể trừ Phong ; châm số 9 ñể thông Khiếu, và trừ 365 khí ở các tiết. Vì vậy nên nói : “ các châm ñó ñều có sở chủ”.
Tâm-ý con người ứng với 8 gió (gió của 8 phương) ; KHÍ của con người ứng với Trời ; TÓC, RĂNG, TAI, MẮT,
và NGŨ THANH của con người ứng với 5 âm, 6 luật ; ÂM-DƯƠNG, MẠCH, và KHÍ-HUYẾT của con người ứng với
ðất ; CAN và MỤC của con người ứng với số Cửu (số 9) – (Can khai khiếu lên mắt, nên hợp gọi là “CAN MỤC”. Can
thuộc Mộc, Mộc sinh ra bởi số 3. 3x3 tức là số 9).
Án : Ở dưới tiết này, còn một ít tiết ñếm ñược 123 chữ, theo bản chú giải của VƯƠNG-BĂNG, TRƯƠNG-ẨN-AM, và MÃ-
NGUYÊN-ðÀI ñều công nhận là do bản chép rách nát, thiếu sót nên lộn xộn không thành câu kệ gì… ñành khuyết bổ không chú
giải. Nên ñây dịch giả cũng thôi không dịch .,.
-- o0o --
