14
CHƯƠNG 4
KIM-QUỸ CHÂN NGÔN LUẬN
(1)
KINH VĂN ________________________________________________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
_. Trời có 8 thứ gió, Kinh có 5 thứ gió, là nghĩa thế nào ? (2)
Kỳ-Bá thưa :
_. Tám thứ gió nếu là “tà phong” , phạm vào Kinh tức thành kinh-phong ; nó xâm vào 5 Tạng, bịnh sẽ do ñó mà
phát sinh (3) .
CHÚ GIẢI :________________________________________________________________________________
(1)_. KIM QUỸ : là cái hòm bằng vàng ; CHÂN NGÔN : là lời nói rất ñúng, chỉ bậc Thánh nhân biết ñạo mới có thể nói.
(2)_. Tám thứ gió là luồng gió của 8 phương. Kinh tức là ñường-kinh-mạch của 5 Tạng. Năm thứ gió là phong tà phát sinh từ 5
kinh.
(3)_. ðây nói : thứ gió ñó nếu ở Trời thời là luồng gió của 8 phương ; nếu ở người thời nó sẽ biến thành tà phong của 5 kinh và
5 tạng.
KINH VĂN ________________________________________________________________________
Chỉ cần ñược cái “ sở thắng” của 4 mùa (tức là cái chủ khí, cái vượng của nó). Tỉ như Xuân thắng Trưởng-Hạ,
Trưởng-hạ thắng ðông, ðông thắng Hạ, Hạ thắng Thu, Thu thắng Xuân. ðó tức là cái sở thắng của nó.
(1)
CHÚ GIẢI :________________________________________________________________________________
(1)_. Cái sở thắng của 4 mùa như : Xuân chủ Mộc, Hạ chủ Hỏa, Trưởng-Hạ chủ Thổ (tháng 6), Thu chủ Kim, ðông chủ Thủy ….
Vậy nó sẽ thắng như: Xuân thắng Trưởng-Hạ ….. (tức là khắc : Mộc khắc Thổ …..)
Bởi 5 Tạng nhân thời mà vượng nên nó mới có thể thắng cái không thắng.
Tiết trên nói về 8 thứ gió phát sinh bịnh, tức là do cái “phong-sở-thắng” nó khắc cái “thời-bất-thắng”.
Tiết dưới nói ñược cái “khí-sở-thắng” của 4 mùa, nên mới có thể thắng ñược cái bất thắng.
KINH VĂN ________________________________________________________________________
ðông-phong sinh về mùa Xuân, bịnh phát tại CAN-DU và Cảnh-Hạng ; Nam-phong sinh về mùa Hạ, bịnh
phát tại TÂM-DU và Hung-Hiếp ; Tây-phong sinh về mùa Thu, bịnh phát tại PHẾ-DU và Kiên-Bối ; Bắc-phong sinh
về mùa ðông, bịnh phát tại THẬN-DU và Yêu-Cổ ; Trung ương là Thổ, bịnh phát tại TỲ-DU và Tích.
(1)
CHÚ GIẢI :________________________________________________________________________________
(1)_. ðoạn này nói về chính khí của 4 mùa, cũng có thể gây nên bịnh cho kinh-du thuộc 5 Tạng. Người ta sinh ra bởi 5 Hành,
nhờ có Phong-khí (như bây giờ gọi là không-khí) mà sinh trưởng. Nhưng phong-khí dù hay sinh ra muôn vật, mà nó cũng có
thể làm hại muôn vật. Cũng như nước có thể làm nổi ñược thuyền, mà cũng có thể làm ñắm ñược thuyền. Vì vậy, nên ñây
bắt ñầu nói ngay ñến Phong : khí làm hại 5 Tạng, rồi sau mới nói ñến 5 Tạng nhờ ở 5 khí của 5 phương mà sinh ra -. DU là
cái huyệt của kinh-khí phát sinh từ ñấy.
Trên ñây nói : ðông-phong sinh về mùa Xuân….. ñó là nói về Tạng-khí THỰC, thời chỉ bịnh ở KHÍ, nếu Tạng khí HƯ :
sẽ bịnh ở Tạng.
Từ ñây trở xuống nói phân biệt thêm cho rõ : CẢNH là cổ ; HẠNG là gáy ; HUNG-HIẾP là lồng ngực và sườn ;
KIÊN-BỐI là vai và lưng ; YÊU-CỔ là ngang thắt lưng và vế ; TÍCH là ñường xương sống,.
KINH VĂN ________________________________________________________________________
Cho nên về Xuân-khí thường phát bịnh tại ðẦU ; về Hạ-khí thường phát bịnh tại TẠNG ; về Thu-khí thường phát
bịnh tại KIÊN BỐI ; về ðông-khí thường phát bịnh tại TỨ-CHI.
(1)
(1)_. KHÍ : tức là chỉ về khí của 4 mùa và 5 Tạng. Can du ở Cảnh-Hạng, mà mùa Xuân phát bịnh tại ñầu. là vì Xuân khí thời
thăng lên, Dương-khí cũng ở về bộ phận trên. Cho nên nếu bịnh về khí thời phát tại trên ; nếu “bịnh về Kinh” thời phát bịnh
