8
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi rằng :
--. Xin cho biết huyệt-hội của KHÊ, CỐC thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Nơi ñại-hội của Nhục gọi là CỐC. Nơi tiểu-hội của nhục gọi là KHÊ. ở trong khoảng phận nhục và nơi hội của
Khê, Cốc là ñể hành Vinh-vệ, ñể tụ hội ñại-khí.
(1)
(1)-. Về nhục (thịt) có chia ra ñại-phận và tiểu-phận. ðại-phận như thịt ở cánh tay, bắp ñùi, ñều có giới hạn, tiểu-phận như
bên trong cơ nhục ñều có văn-lý (thớ, khe). Nhưng ñường lối dù khác nhau mà vẫn cùng hội họp với nhau. Vậy cái nơi ñại
phận, tức là cái nơi ñại hội ; mà nơi tiểu phận, tức là nơi tiểu hội. Trong khoảng « phận hội » ñó cốt ñể giao thông cái khí của
Vinh-vệ. nên mới gọi là KHÊ, CỐC.
ðại-khí tức là TÔNG-KHÍ.
Án : Vinh-khí phát sinh từ Trung-tiêu do các chất tinh của thuỷ-cốc chảy ràn vào trong mạch, phân tán ra ngoài mạch. Cái
thứ chuyên ở Kinh, thời dẫn ñi ở trong KINH-TOẠI (luồng mạch). Kinh-toại tức là ñại lạc của Vị, cùng một công dụng với các
ñại-lạc của 5 Tạng, 6 Phủ ; vậy vinh-khí có một phần lưu hành ở trong mạch, cũng lại có một phần lưu hành ở ngoài mạch, lại
có một phần cùng với TÔNG-KHÍ, phát sinh bởi kinh-toại của VỊ, rồi rót vào ñại lạc của 5 Tạng ñể dẫn ra ngoài khoảng cơ tấu.
Hai thứ khí ñó vẫn cùng hội họp, cho nên nói : «
ñể hành vinh-vệ, ñể hội ñại-khí ».
Tiết trên nói về Vinh-khí ở trong mạch, cùng Vệ-khí giao thông ở khoảng Tôn-lạc. Tiết này nói về cái vinh-khí phân tán,
cùng với vệ-khí, tông-khí, ñại hội ở ngoài phận nhục. Nghĩa là vệ-khí thông vào trong mạch, và vinh-khí dẫn hành ở ngoài mạch
vậy.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Tà nhiều, khí nghẽn, mạch nhiệt, nhục bại, vinh vệ không lưu hành ñược, sẽ phải hoá thành mủ ; trong làm
tiêu hao cốt tuỷ, ngoài làm nứt vỡ bọng chân.... Rồi lưu mãi ở các khớp xương, sẽ cùng gây nên tật bịnh.
Hàn tích ở bên trong vinh vệ không thuận, thịt nhăn, gân co, khuỷu tay không ruỗi ra ñược. Bên trong thành
chứng CỐT-TÝ ; bên ngoài thành chứng BẤT-NHÂN. Gọi là « bất túc » ñó là bởi khí ñại hàn ngừng trệ ở khê, cốc
mà gây nên.
Khê và cốc, 365 huyệt hội cũng ñể ứng với một năm. Nếu khí vít tầm thường, chỉ tràn lan ñi lại ở trong mạch,
châm nhẹ có thể tới, thời phép châm cũng như các nơi khác.
Vậy về mạch tôn-lạc cũng còn thứ khác hẳn với kinh mạch. Nếu huyết thịnh cần phải tả bỏ ñi, cũng có 365
mạch, ñều rót vào lạc, rồi lại truyền sang 12 lạc mạch, chứ không chỉ riêng 14 mạch lạc mà thôi.
(1)
(1)-. ðây là nói : ngoài 14 mạch lạc, lại còn 12 mạch lạc.
Mười bốn mạch lạc, tức là mạch của tạng-phủ và 2 mạch Nhâm-ðốc. Cộng với 14 ñại mạch. Còn 12 mạch lạc tức là chính
kinh của 12 tạng, phủ. Vậy là 12 chính kinh với 14 ñại lạc cùng thông, mà 14 ñại lạc lại cùng 365 lạc cùng thông. Sự giao thông
rất phức tạp, nếu không tinh, không sao nhớ ñược .,.
-- o0o --
