7
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
•
Thắng của Thiếu-âm : Tâm-hạ nhiệt, hay ñói ; dưới rốn rộn rực, khí dẫn lên Tam-tiêu, ẩu nghịch, táo
phiền ; phúc mãn và thống, ñường tiết, tiểu tiện ñỏ.
•
Thắng của Thái-âm : hoả khí uất ở bên trong, mụn lở suốt từ trong ra ngoài. Bịnh ở khư hiếp, quá lắm thời
tâm thống ; nhiệt cách lên thành ñầu thống ; hầu tý, hạng cường. Nếu khí âm thấp lại thắng ở nữa năm về sau,
thời Thấp khí uất ở bên trong, hàn khí bách xuống Hạ-tiêu, ñau suốt từ ñỉnh ñầu ñến khoảng lông mày, vị mãn ;
thiếu-phúc mãn ; sống lưng và ngang lưng ñều cứng ; bên trong khó chịu, hay kiết lỵ ; dưới chân ấm ; ñâu nặng ;
ống chân và chân sưng thũng. Chứng ẩm phát ra ở bên trong, phù thũng từ dưới lên trên.
(1)
(1). Khí âm thấp dâm ở bên ngoài, thời hoả khí uất ở bên trong nên các chứng mụn lở mới phát từ bên trong. Cái khí thấp
nhiệt lưu tán ở bên ngoài, thời lây ñến Phong mộc, nên mới bịnh ở khư hiếp ; “quá lắm thời tâm thống…” là lại do Mộc truyền
sang Hoả. ðó là do cái khí của Thái-âm, nhân Hoả, Thổ cùng hợp mà “dâm” ở nửa năm về trước.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
•
Thắng của Thiếu-dương : nhiệt “khách” ở Vị, phiền tâm, tâm thống, mắt ñỏ, muốn ẩu ; ẩu ra nước chua,
hay ñói ; tai ñau, nước tiểu ñỏ ; hay sợ, thiềm ngữ ; bạo nhiệt, tiêu thước, thiếu phúc thống.
•
Thắng của Dương-minh : khí lạnh phát ra ở trong, tả khư hiếp ñau, ñường tiết ; trong là ách tắc (nghẽn ở
cổ) ngoài là ñồi sán. Trong bụng khó chịu, ách tắc mà khái.
•
Thắng của Thái-dương : sinh ra chứng Hài-ngược, hàn quyết vào Vị ; tâm thống ; âm-hành lở mụn, ñau
xuống bên háng ; huyết mạch ñọng rít ; hoặc thành chứng huyết tiết (tả ra huyết) ; bì phu sưng ñau ; phúc mãn,
ăn kém ; nhiệt lại bốc lên ; ñầu cổ, thông ñỉnh, não bộ ñều ñau ; mắt như mờ ñi ; hàn vào hạ-tiêu gây nên chứng
nhu-tả (ñại tiện nát).
Hoàng-ðế hỏi :
--. ðiều trị như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
•
Thắng của Quyết-âm, trị bằng vị cam và thanh ; tá bằng vị khổ và tân ; dùng vị toan ñể tả.
•
Thắng của Thiếu-âm, trị bằng vị tân và hàn ; tá bằng vị khổ và hàm ; dùng vị cam ñể tả.
•
Thắng của Thái-âm, trị bằng vị hàm và nhiệt ; tá bằng vị tân và cam ; dùng vị khổ ñể tả.
•
Thắng của Thiếu-dương, trị bằng vị tân và hàn ; tá bằng vị cam và hàm ; dùng vị cam ñể tả.
•
Thắng của Dương-minh, trị bằng vị toan và ôn ; tá bằng vị tân và cam ; dùng vị khổ ñể tiết.
•
Thắng của Thái-dương, trị bằng vị cam và nhiệt; tá bằng vị tân và toan; dùng vị hàm ñể tả.
(1)
(1). Phàm trị các “thắng khí” : nếu Hàn thời làm cho Nhiệt ; nhiệt thời làm cho hàn ; ôn thời làm cho thanh, thanh thời làm
cho ôn ; tán thời thâu lại, thâu thời tán ñi ; táo thời làm cho nhuận ; cấp thời làm cho hoãn ; kiên thời làm cho nhuyễn ; suy
thời bổ thêm ; cường thời tả ñi…. Cốt làm an chính-khí, thời bịnh-khí sẽ suy. ðó là ñại thể của trị-pháp.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Sáu khí phục lại, như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Sự “phục” của Quyết-âm sinh ra chứng thiếu-phúc kiên và mãn, lý cấp bạo thống ; quyết tâm thống, hãn
phát, ẩu thổ ; muốn ăn mà không nuốt vào ñược, nuốt vào rồi lại thổ ra. Gân, xương choáng váng ; thanh quyết ;
quá lắm thời vào TỲ, thành chứng thực-tý mà thổ. Mạch ở XUNG-DƯƠNG tuyệt, sẽ chết không chửa ñược.
(1)
(1). “PHỤC” là nói về cái khí tam âm, tam dương bị cái khí « sở thắng » nó thắng chế, uất cực mà phục (lại) phát. –
« thiếu phúc kiên mãn vv… » ñó là do khí của Quyết-âm uất mà muốn phát. – Về chứng « quyết tâm thống » : mặt tái mét như
sắp chết, suốt ngày không nghe tiếng thở mạnh. ðó là do khí của Quyết-âm phạm lên TÂM. -- « Hãn phát » là do cái khí dương
phong-nhiệt lấn vào âm mà sinh ra. -- « Âủ thổ vv… » là Mộc dâm mà Thổ bị bại. – « gân xương choáng váng » là do phong
khí thịnh ; « thanh quyết » là do phong dâm ở trên, âm nghịch ở dưới. –« thực tý » tức là chứng cuống họng vít và ñau. XUNG-
DƯƠNG là ñộng mạch của VỊ.. Mạch này tuyệt là do phong-khí thịnh mà Thổ-khí tuyệt.
Án : sự thắng phục của 6 khí khác với 5 vận. Những năm bất cập về 5 vận, có thắng khí, mà tử-khí vì mẹ phục thù. Còn
thắng phục của 6 khí, không chia thái quá và bất cập. Có thắng thời có phục, không thắng thời không phục, thắng nhiều thời
