10
(1). ðây nói về bộ phận trên và dưới của con người, ñể ứng với Trời, ðất ở trên và dưới. Như : nửa năm về trước, khí Trời
làm chủ tức là thuộc về Quyết-âm phong mộc, Thiếu-âm quân hỏa, Thiếu-dương tướng hỏa.—Nửa năm về sau, ðịa-khí làm chủ
, tức là thuộc về Thái-âm thấp thổ, Dương-minh táo kim, Thái-dương hàn thủy. Ở con người, cái khí Quyết-âm phong mộc,
cùng ðốc-mạch hội họp ở ñỉnh ñầu ; như thế là Mộc-khí ở lên trên Hỏa-khí. Ở dưới quân hỏa, BÀO-LẠC tướng hỏa chủ khí ; thế
lả cả 3 khí Mộc, Hỏa và Hỏa ở nửa mình trở về trên. TỲ thổ ở phía trên Dương-minh Phế kim ; Dương-minh ở trên Thái-dương
BÀNG-QUANG…. Thế là 3 khí Thổ, Kim, Thủy ở về nửa mình thuộc bộ phận dưới. Lấy cái danh Mộc, Hỏa, Thổ, Kim, Thủy ñể
ñặt tên 3 khí ở bộ phận trên và 3 khí về bộ phận dưới. Lấy 3 cái khí thuộc về bộ phận trên dưới ñó, ñể ấn ñịnh cái “noi” (theo)
ở Trời hoặc ðất, mà phân biệt cái bịnh thuộc về tam âm, tam dương, thời cái khí thắng và phục có thể biết ñược. – “Bán” là
nửa, tức là chổ “nửa”, chổ ñó gọi là Thiên-khu, ở cạnh rốn 2 tấc, tức là huyệt danh của Dương-minh. Tức là do nơi ñó ñể chia
ñôi cái thân hình của con người. Sở dĩ gọi là “khu” tức là cái nơi toàn chuyển của các khí do trên dưới hỗ-giao với nhau.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Cho nên ở trên thắng mà ở dưới cũng mắc bịnh, thời lấy thuộc về “ñịa” ñể ñặt tên ; ở dưới thắng mà ở trên
cũng mắc bịnh thời lấy thuộc về “thiên” ñể ñặt tên.
(1)
Như nói là “thắng” ñến, tức là “báo khí” khuất, phục mà chưa phát ; nói “phục” ñến, thời không cần vì trời ñất
mà khác danh, cũng ñều coi như phục-khí ở ñâu ñể lập thành trị pháp.
(2)
(1). ðây nói về thắng khí ở trên và dưới. Như nửa mình trở lên Mộc khí thắng, mà nửa mình trở xuống Thổ-Kim-Thủy ñều
mắc bịnh, thời lấy “ñịa” ñể ñặt tên ; tức là nói bịnh thuộc về bộ phận ñịa. Như Thổ-Kim-Thủy thuộc về nửa mình trở xuống mà
thắng, mà hai khí Mộc-Hỏa thuộc về nửa mình trở lên mắc bịnh, thời lấy “thiên” ñể ñặt tên ; tức là nói bịnh thuộc về bộ phận
thiên. Bởi vì lấy bộ phận trên dưới con người ñể ứng với trên dưới của Trời-ñất, cho nên lấy Thiên-ðịa ñể ñặt tên.
(2). ðây nói về phục-khí ở trên và dưới. Như “thắng” ñến thời cái khí báo phục, khuất phục ở bản vị mà chưa phát. “Phục”
ñến, thời dùng phép trị phục-khí ñể trị, không cần phải lấy “Thiên-ñịa” ñể ñặt tên. Như cái phục của Quyết-âm, Thiếu-âm,
Thiếu-dương, khí ñó phát ra ở cái thời kỳ “tứ-khí, ngũ-khí” ; phục của Dương-minh, Thái-dương mà khí ñó lại theo về “sơ-khí,
nhị-khí” là Mộc, Hỏa…. Cho nên không cần phải lấy Mộc, Hỏa ở về nửa năm về trước, mà dùng những danh từ thuộc về “thiên”
ñể ñặt tên ; và Kim-Thủy chủ về nửa năm về sau, cũng không cần phải dùng những danh từ thuộc về “ñịa” ñể ñặt tên. Chỉ coi
như phục-khí, ñể dùng phương pháp ñiều trị.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Sự ñộng của thắng và phục, thời có thường chăng ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Thời có thường vị mà khí không có nhất ñịnh…
Hoàng-ðế hỏi :
--. Xin cho biết rõ ngành ngọn ra làm sao ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Sơ-khí, cuối cùng về tam-khí, thiên khí làm chủ ñó là lẽ thường của thắng khí. Tứ-khí cuối cùng có chung-
khí, ñó là lẽ thường của phục khí. Có thắng thời có phục, không thời không.
(1)
(1). Mộc, Hỏa, Thổ, Kim, Thủy, 4 mùa có ñịnh vị, mà cái khí thắng và phục, không theo các bản vị sở-chủ mà phát, cho
nên khí không có nhất ñịnh. Bởi vì 6 khí ñều chủ về một năm ; cái khí chủ tuế thắng thời Xuân sắp ñến mà phát ngay. Thế là
cái khí Thái-âm, Dương-minh và Thái-dương ñều phát ra ở Xuân và Hạ. Như cái phục của 6 khí, là do uất mà rồi mới phát, cho
nên phát ở nửa năm về sau. Thế là cái phục của Quyết-âm, Thiếu-âm, Thiếu-dương ñều phát ra rỏ ở Thu và ðông. Cho nên nói
: “
Sơ-khí cuối cùng ở tam-khí, thiên-khí làm chủ, ñó là lẽ thường của thắng khí… Tứ-khí hết ở chung khí, ñịa-khí làm chủ ; ñó là
lẽ thường của phục-khí. Có thắng thời phục, không thời không….”.
Vì vậy cái khí thắng và phục không theo cái thường vị của 4
mùa, mà không thể lấy làm nhất ñịnh.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Phục rồi lại thắng, như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Thắng ñến thời phục, không có số thường. Hể suy thời ngừng lại thôi. Phục rồi mà thắng, không phục thời
hại, vì ñó sẽ hại sự sống.
(1)
Hoàng-ðế hỏi :
