23
CHƯƠNG 76
THỊ THUNG-DUNG LUẬN THIÊN
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Lôi-Công hỏi rằng :
--.
CAN hư, THẬN hư, TỲ hư… ñều khiến con người thân thể nặng nề, khó chịu. Nên dùng ñộc dược, thích và
cứu, hoặc dùng biêm-thạch, hoặc dùng thang dịch vv… vậy mà có khi khỏi có khi không khỏi, là vì sao ?
Hoàng-ðế dạy rằng :
--.
TỲ mạch hư mà PHÙ tựa Phế, Thận mạch TIỂU mà PHÙ tựa Tỳ ; Can mạch CẤP mà TRẦM tựa Thận… ñó
ñều là những mạch chứng mà y-giả dễ lầm. Chỉ có “thung dung” nhận kỹ, mới có thể biết ñược. ðến như 3 Tạng
thổ, mộc, thuỷ cùng ở bộ phận dưới, có khó gì mà không phân biệt ñược.
(1)
(1). PHÙ và HOÃN là mạch của Tỳ ; PHÙ mà ðOÃN là mạch của Phế ; Tiểu-PHÙ mà HOẠT là mạch của TÂM ; Cấp-KHẨN
mà TẬT là mạch của Can ; Bác-PHÙ mà HOẠT là mạch của Thận…. ðó là chính mạch của 5 Tạng. Giờ Tỳ mạch hư phù tựa
Phế… ðều là những mạch chứng rắc rối, dể lầm. Phải thung dung nhận xét mới hiểu ñược. ðến như TỲ hợp Thổ, CAN hợp Mộc,
THẬN hợp Thuỷ. Ba hành thổ, mộc, thuỷ ñó cùng hợp thời dù có bản hư, cũng là dể hiểu….
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Lôi-Công hỏi rằng :
--. Mạch PHÙ mà HUYỀN, án vào rắn như thạch (ñá). Xin cho biết ñó là bịnh gì ?
Hoàng-ðế dạy rằng :
--. Mạch PHÙ mà HUYỀN, ñó là bởi THẬN bất túc ; TRẦM mà THẠCH, là do Thận-khí bị ngừng mắc ở bên
trong ; bịnh nhân khiếp nhược, thiểu khí… là do thuỷ-ñạo không thông lợi, khiến cho hình khí bị tiêu-thước ; khái
thấu và phiền oan, là do thận-khí nghịch lên. ðó là khí ở một người, và bịnh chỉ phạm vào một Tạng.
Lôi-Công hỏi rằng:
--. Giờ ñây có người tứ chi rã rời, suyễn, khái, huyết tiết. NGU này nhận là thương Phế ; thiết mạch thấy PHÙ,
ðẠI mà KHẨN… ngu không dám chữa. Thô-công dùng biêm-thạch mà khỏi hết ; lại làm cho xuất huyết, huyết ra
ñược mà mình thấy nhẹ nhàng…. Vậy là bịnh gì ?
Hoàng-ðế dạy rằng:
--. Mạch PHÙ, ðẠI mà HƯ là do tỳ-khí tuyệt ở bên ngoài, bỏ VỊ chủ, trở ra kinh của Dương-minh. Vì 2 hỏa
không thể thắng ñược 3 thuỷ, vì vậy mạch loạn mà không thường. Tứ-chi rã rời là do tinh-khí của TỲ không ñạt ra
tới tứ-chi ; suyễn và khái là do thuỷ-khí dồn lên Dương-minh. Huyết-tiết là do mạch CẤP, huyết không dẫn hành
ñược. Như ñoán là thương PHẾ thời nhầm lắm.
Nếu thuỷ-tà thương PHẾ thời do TỲ khí không giữ. VỊ khí không thanh ; kinh-khí không sai khiến ñược ; chân-
tàng hoại huyết, kinh mạch bàng tuyệt, 5 tàng lậu tiết, không nục thời ẩu. Vậy ñối với chứng hậu trên kia khác
hẳn./.
-- o0o --
