31
CHƯƠNG 81
GIẢI TINH VI LUẬN THIÊN
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Lôi-Công hỏi rằng :
--. Khốc (khóc thành tiếng); khấp (khóc thầm) mà lệ (nước mắt) không ra hoặc ra ít “thế” (nước mũi) là vì
sao?
Hoàng-ðế dạy rằng :
--. TÂM là chuyên tinh của 5 Tạng. Nó khai khiếu lên mắt, hiện ra sắc là phần tươi tốt của TÂM. Vì vậy, phàm
người có ñức, thời khí hoà hiện ra mắt ; có việc lo buồn, thời rầu rĩ tỏ ra sắc.
Vì vậy, bi-ai thời « khấp hạ » (khóc có lệ rơi). Khấp hạ là do thuỷ sinh. Thuỷ do tông-mạch tích thuỷ tức là chí-
âm. Chí-âm là tinh của THẬN. Sở dĩ lệ không rơi, là do tinh nó cũng dằng co, nên Thuỷ không xuất ñược.
(1)
Nghĩ như : tinh của Thuỷ là Chí, tinh của Hoả là Thần. thuỷ-hoả tương cảm, thần chí ñều bi, do ñó Thuỷ mới
từ trong mắt chảy ra. Cho nên “Ngạn” có nói “Tâm bi” gọi là “Chí bi”. Vì chí với Tâm-linh ñều dồn lên mắt.
Vì vậy, ñều bi, thời thần-khí ñều truyền vào Tâm-tinh, trên không chuyền lên Chí, mà Chí ñộc bi, cho nên khấp
mà lệ ra.
(2)
(1). Bi ai ñộng ñến tâm chí, cho nên “khấp hạ” mà thuỷ sinh ra. – Tinh của Thận tạng, mà Thuỷ do tông-mạch, trên thông
lên Tâm, ngoài rót ra mắt, cho nên nói : “mắt là nơi tụ hội của tông-mạch”. Nếu chí không bi, thời tinh bị “dằng” ở dưới, khiến
cho thuỷ không thể dẫn lên. – ðây có ý nói “ tinh thuỷ ở dưới, phải có ñộng ñến Thận-chí, rồi mới có thể dẫn lên.
(2). ðây nói Thần-minh sinh ra ở Tinh, Chí sinh ra ở TÂM. Trong LY có hư, trong KHẢM có mãn, ñó là thuỷ-hoả trên dưới
hỗ giao với nhau. – LINH-KHU nói : “
Cái sở sinh nó lại gọi là Tinh, hai tinh cùng xen nhau gọi là Thần…”
vậy là thần-khí sinh ra
bởi TÂM. Cho nên nói “
ñều bi, thời Thần-khí truyền lên TÂM…”
– Thế là nói : cái thần-khí ở Tâm-tạng vốn sinh ra tự Thận-tạng.
– Lại nói : TÂM có cái “sở ức” (a) gọi là Ý, Ý là “sở tồn” (b) gọi là CHÍ. Vậy thế là chí cũng sinh ra bởi TÂM. Cho nên nói : “Tinh
trên không truyền vói chí….” Tức là nói Tinh không truyền với Chí, mà Chí “ñộc” ở trên , nên mới khấp xuất.
a. SỞ ỨC : cái ñiều gì nghĩ tới, hoặc nhớ tới.
b. SỞ TỒN : nhớ ở trong bụng. Trong bụng lúc nào cũng nghĩ ñến.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
“THẾ” phát sinh ra tự Não (óc). Não thuộc âm ; TUỶ là một chất làm cho ñầy ở trong xương. Não thấm (rích)
ra thành thế. Chí là chủ của xương. Vì vậy, Thuỷ chảy mà thế theo, là nó theo về ñồng loại.
“Thế” với “khấp” (tức lệ) ví như anh với em, nếu mạch “CẤP” thời ñều chết. Nếu sống thời ñều sống. Nếu chí
mà sớm bi, thời “thế” và “khấp” sẽ ñồng thời mà ñầm ñìa.
(1)
Lôi-Công hỏi rằng :
--. Có người khốc, khấp mà “lệ” không ra ; có khi “lệ” ra mà ít “thế” là vì sao ?
Hoàng-ðế dạy rằng :
--. Khấp mà lệ không ra, là do khốc mà không thật bi. Không khấp là do Thần không bi, Thần không bi thời Chí
không bi. Âm dương cùng dằn co nhau, khấp (lệ) sao ra một mình ñược. – ðại phàm về Chí mà bi, thời uất, uất-
khí xung âm, xung âm thời Chí rời khỏi mắt ; Chí ñã rời thời Thần không giữ tinh. Tinh, Thần rời khỏi mắt, thời
“thế” và “khấp” ñồng thời ra.
(2)
(1). Thế với khấp ñều phát sinh từ THẬN. Vậy tử-mạch của Thận hiện ra “CẤP” như gõ vào ñá, thời sẽ ñều chết. Nếu là
sống, thời ñồng thời ñều chảy ra.
(2). ðây lại nói rõ thêm : “khấp” phát ra từ Thần rồi ñến Chí, mà “thế” phát ra từ Chí rồi ñến Thần. Cho nên Thần không bi
thời Chí không bi, mà Tinh không ra. Chí ñộng thời Thần không “thủ” mà thế khấp ñều ra. Vậy là Thần “thủ” thời Chí yên ; Chí
ñộng thời Thần ñộng. – “Âm dương cùng dằn co” là nói về Thần-chí của Thuỷ-hoả, chủ trì ở trong thời Tinh không tiết ra. –
“uất uất xung âm” ñó là nói về Chí xung lên trên NÃO. Ở con người, mục hệ trên nối với não, cho nên Chí lên xung âm thời Chí
rời ñi mà chạy ra mắt ; Chí ñã rời ñi thời Thần không “ñộc thủ” ñược Tinh, khiến cho tinh thần ñều rời ñi chạy ra cả mắt ; do ñó
mới thành “thế, khấp” ñầm ñìa.
