37
DỊCH
“Bất học dịch, bất khả ngôn y”
KHỔNG TỬ : “
Phù DỊCH khai vật thành dụ, mạo thiên-hạ chi ñạo, như tư nhi dĩ. Thị cố Thánh-nhân, dĩ thông thiên,
hạ chi trí, dĩ ñịnh thiên hạ chi nghiệp, dĩ ñoán thiên-hạ chi nghi.”
(NGHĨA : vã ñạo DỊCH là ñể khai quát, mở mang muôn vật, thành tựu ñược mọi việc, bao quát
ñược cái ñạo tất cả thiên hạ. – Như thế nên Thánh-nhân dùng ñạo Dịch ñể thông ñạt cái chí của thiên
hạ, quy ñịnh ñược công nghiệp của thiên-hạ, và ñịnh ñoán tất cả việc ngờ vực của thiên-hạ).
“ Dịch hữu thái-cực thi sinh lưỡng-nghi, lưỡng-nghi sinh tứ-tượng, tứ-tượng sinh bát –quái”
“ Thái-cực ñộng nhi sinh Dương tĩnh nhi sinh Âm”
“ Cương nhu tương thôi nhi sinh biến hoá”
(Hệ-từ-thượng)
ðỊA-THIÊN-THÁI :
“ Tiểu vãng ñại lai các hanh, tắc thị thiên ñịa giao nhi vạn vật thông giả” -
Thoán từ
THIÊN-ðỊA-BĨ :
“ Bỉ chi phỉ nhân bất lợi quân tử trinh, ñại vãng, tiểu lai, tắc thị thiên ñịa bất giao
nhi vạn vật bất thông giả”
- Thoán từ
1.
Không có gì thuần Dương,
Không có gì thuần Âm.
Cũng không có gì thật là quân bình.
Mặc dù quân bình là chí cốt của DỊCH-ðẠO
Âm hay Dương bao giờ cũng thiếu hay thừa.
Gọi là Âm vì Âm thừa Dương,
Gọi là Dương vì Dương thừa Âm.
Không thể, vạn sự vật ñều sẽ dừng lại,
Ngừng nơi ñiểm CHẾT.
ðạo là quân bình ; nhưng cái ðỨC của ðạo là những sự mất quân bình tạm, ñang tìm lối lập
lại quân bình.
Chính cái ñó tạo ra cái ðỘNG.
2.
Âm hút ñược Dương,
Dương hút ñược Âm.
Âm và Âm, Dương và Dương ñẩy nhau ra.
Nhưng có khi Âm hút Âm, Dương hút Dương ; vì lẽ :
“ Âm trung hữu Dương căn, Dương trung
hữu Âm căn”.
Lưỡng Âm hay lưỡng Dương này ñồng tánh mà không ñồng bộ, tìm nha ñể bổ túc nhau.
3.
Dương cực thì Âm sinh,
Âm cực thì Dương sinh.
“ Hữu cùng tắc biến, hữu biến tắc thông.”
Có thông mới ñược bên lâu.
(PHẢN
PHỤC)
4.
Cái gì có khởi ñầu, thì có kết thúc ;
Có sinh phải có tử ;
Nhưng kết thúc lại là khởi ñầu ;
Tử rồi lại Sinh.
Có bề trái tất có bề phải ;
Sáng bao nhiêu tất tối bấy nhiêu ;
Lợi càng to tất hại càng lớn.
PHÚC là nơi ẩn của HOẠ ;
HOẠ là chỗ dựa của PHÚC.
(PHỤC SINH)
5.
Theo luật “ TAM THIÊN LƯỠNG ðỊA ”
(CƠ NGẪU)
