42
XỬ SỰ
ðiều quan yếu của trụ trì là xử sự với chúng qui cho ñầy ñủ, xử sự với mình chỉ nên giản ước,
còn những ñiểm nhỏ nhặt khác ñừng quan tâm tới.
Dùng người nên tỏ lòng thành thật, nói năng nên lựa chọn cẩn trọng. Lời nói cẩn trọng tự
nhiên chủ nhân có ñược sự tôn trọng. Tỏ lòng thành thật tự nhiên chúng tâm cảm mến. ðược tôn
trọng dù không cần uy nghiêm, quần chúng vẫn phục. ðã cảm mén, dù không ra lịnh công việc vẫn
tư thành ; và tự nhiên người hiền người ngu ñều thông suốt lòng mình. – Ngược lại, nếu duy trì
bằng thế lực, ép bức bằng ñuổi mắng, bất ñắc dỉ người ta phải theo nhưng sự tai hại hay kém hiệu
lực của nó sẽ gấp muôn lần vậy.
MƯU ðỊNH
Sự quan yếu trụ trì là nên chọn lấy những sự có ý nghĩa xa rộng và nên bớt những sự nhỏ
nhặt gần gũi. Những việc mà mãi mãi chưa giải quyết ñược nên hỏi bậc lão thành. Những việc còn
ngờ vực nên hỏi người hiểu biết, vì dù có chỗ náo chưa hiểu biết hết, cũng không ñến nổi phải
tranh luận nhiều.
Kỳ hoặc, người chủ ưa thích lòng riêng tư, tự dụng và tự giữ lấy việc. Lấy hay cho tuỳ ý, một
mai gặp phải mưu kế của tiểu nhân thì tội ấy sẽ về ai ? Cho nên chỗ nói “
Mưu tính cần nhiều
người và quyết ñoán chỉ một mình”.
Mưu tính cần nhiều người, vì nhiều người có thể quan sát ñược ñến chỗ cùng cực của sự lợi
hại. Quyết ñoán chỉ một mình, vì nó có thể ñặt ñịnh ñược sự phải trái nơi tùng lâm.
DỤNG TÂM
Phàm những việc chú tâm làm, thường nên mở rộng con ñường thẳng trước mặt mình ñể cho
mọi người ñi ñược, mới là dụng tâm của ðại-nhân. – Nếu con ñường ấy là con ñường hiểm, hẹp
không thông, thì chẳng riêng gì những người khác không ñi ñược, mà cả gia ñình mình cũng không
có chỗ ñặt chân vậy.
TÍCH LUỸ
ðạo học của Thánh-hiền không phải thanbhf ñược ở chỗ vội vàng cẩu thả, mà phải ở chổ tíh
luỹ ; ñiều cốt yếu của sự tích luỹ chỉ là CHUYÊN và CẦN.
Bỏ hết ham muốn, thực hành không mệt, nhiên hậu ñạo-lý mở rộng tâm lượng ñầy ñủ, có thể
thông suốt hết ñược sự lý vi-diệu trong thiên hạ.
21-. ðẠT ðẠO
ðạo như núi càng lên càng cao. ðạo như ñất càng ñi càng xa.
Người học ñạo nếu kiến thức ty tiểu, lập chí thiển cận, chỉ làm gọi là tận lực rồi thôi ; nhưng,
chỉ những người có chí tìm ñạo mớ ñạt tới chổ cùng cực trong lẽ cao xa của ðạo. – Những người
kiến thức năng lực ty thiểu kia sao sánh ñược với người có chí tìm ðạo.
22-. TÂM TÍCH
Cái học ngày xưa trị Tâm, cái học ngày nay trị tích (dấu vết).
Tâm với Tích cách nhau như trời với ñất vậy.
23-. LẬP CHÍ
Muốn chóng thì không thông ñạt, giữ tế hạnh thì không lầm lẫn. Do ñó, muốn thành ñạt mỹ
mãn phải lâu ngày và phải có mưu kế trọn ñời. Thánh-nhân nói :
“Vững tin ñể giữ gìn chí khí, lanh
lẹ ñể gia sức thực hành, trung hậu ñể ñạt thành sự nghiệp”.
Dù việc lớn cũng quyết thành.
24-. BẤT BIẾN
Hàng ngày, những việc phải làm thì gia sức làm. – Những việc trái rì cố tránh ngăn, chớ
không nên lấy sự khó, dể mà thay ñổi tâm chí. – Nếu ngày nay cho là khó, lắc ñầu ngoảnh ñi, biết
ñâu ngày kia lại có việc khó hơn.
25-. BẠN HỮU
Bạn phải là người ñáng làm khuôn phép cho ta theo, hàng ngày ta phải thực long tôn kính.
Hoặc trí thức của bạn hơn ta, ta cũng noi theo ñể thức tỉnh ta trong những chỗ chưa kịp bạn.
Vạn nhất bạn cùng ta tương tự, chẳng bằng không có bạn.
26-.
ðƯỢC NGƯỜI
ðược người không phải ở chỗ ñông ñão.
27-.
KHÓ KHĂN
Tuy cùng lời nhưng sọ chưa cùng lý, tuy phục miệng nhưng sợ chưa phục tâm.
Biết người là khó, Thánh-nhân còn lo.
28-.
NƯƠNG TỰA
Người ta học, ở phải chọn nơi ; chơi phải lựa người mới có thể dứt ñược những ñiều tà vạy.
Gần ñược người trung chính và nghe ñược lời chân chính.
29-.
THAM THIỀN
Cần phải có kiến thức caom suy nghĩ xa, chí khí siêu việt.
Trong khi nói năng, làm việc cần giữ lòng thành tín ñối với người và không khuất phục theo
thế lực, quyền lợi. – ðược như thế, tự nhiên không bị bạn bè vẽ vời, ñòi hỏi ; và không bị sự lên
xuống của thời thế xung ñộng.
