42
CHƯƠNG 8
LINH-LAN BÍ ðIỂN LUẬN
KINH VĂN ________________________________________________________________________
Hoàng-ðế hỏi rằng :
--
Xin cho biết 12 Tàng có những nhiệm vụ gì và quí tiện như thế nào ?
(1)
Kỳ-Bá thưa rằng :
-
TÂM
là một cơ quan Quân-chủ, Thần-minh do ñó mà sinh ra
(2)
-
PHẾ
là một cơ quan Tương-truyền, trị tiết do ñó mà sinh ra
(3)
-
CAN
là một cơ quan Tướng-quân, mưu lự do ñó mà sinh ra
(4)
-
CHIÊN-TRUNG
là một cơ quan Thần-sứ, hỷ lạc do ñó mà sinh ra
(5)
-
ðỞM
là một cơ quan Trung-chính, quyết ñoán do ñó mà sinh ra
(6)
-
TỲ-VỊ
là một cơ quan Thương-lẫm (kho ñụn), 5 vị do ñó mà sinh ra
(7)
-
ðẠI-TRƯỜNG
là một cơ quan Truyền-ñạo (ñưa dẫn, bài tiết), sự biến hóa do ñó mà sinh ra
(8)
-
TIỂU-TRƯỜNG
là một cơ quan Thụ-thình (chứa ñựng) hóa vật do ñó mà sinh ra
(9)
-
THẬN
là một cơ quan tác cường, kỷ-xảo do ñó mà sinh ra
(10)
-
TAM-TIÊU
là một cơ quan Quyết-ñộc, thủy ñạo do ñó mà sinh ra
(11)
-
BÀNG-QUANG
là một cơ quan Châu-ñô, tân dịch chứa ở ñó, khí hóa thời sẽ tiết ra
(12)
Phàm 12 cơ quan ở trên, không nên ñể cho “tương thất”
(13)
Cho nên, nếu chủ “minh” thời dưới yên. Lấy lẽ ñó ñể dưỡng sinh thời sống lâu, trọn ñời không bị ñau ốm ; lấy lẽ
ñó ñể trị thiên hạ, thời thái bình
(14)
.
Chủ không minh thời 12 cơ quan sẽ nguy, sứ-ñạo (tức Tâm) vít lại, thân hình bị thương. Lấy lẽ ñó dưỡng sinh
thời sinh ñau ốm ; lấy lẽ ñó ñể trị thiên hạ thời rối loạn. Nên phải răn dữ lắm mới ñược
(15)
.
(1)-. Sáu Tạng chứa Thần (các chất vô hình), 6 phủ chứa vật (các chất hữu hình). Ở ñây sáu tạng sáu phủ ñều gọi là TÀNG nên
mới có 12 TÀNG.
Chứa những thứ gì “thanh” (như thần-khí) là quý ; chứa những thứ gì “trọc” (như vật thực) là tiện. trong 5 tạng, duy
có Túc Thái-âm là dung thụ thứ “trọc” nên TỲ-VỊ mới là cơ quan Thương-lẫm.
(2)-. TÂM (trái tim) vị ứng Nam-phương, thiêng liêng sáng suốt nên làm cơ quan Quân-chủ (tỉ như vị vua cai trị cả nước) ; vì
thiêng liêng sáng suốt, nên chủ về “TÀNG THẦN” và nói “
thần minh do ñó mà sinh ra”.
-- Vương-Tử-Phương nói : Huyết tức là Thần-khí ; Tâm tàng Thần. Tâm chủ mạch, các kinh mạch của 12 tạng phủ ñều lấy
Tâm làm chủ.
(3)-. PHẾ bộ vị rất cao, ở gần với Quân-chủ, tỉ như vị Thủ-tướng. Chuyên về việc tán bố âm dương, nên nói “
trị tiết do ñó sinh
ra “ (
trị tiết cũng như hiệu lịnh).
(4)-. Can-khí cấp, và “chí” về NỘ, nên làm một cơ quan như vị Tướng quân. – Nó chủ về cái khí Xuân-sinh , còn ẩn phục chưa
phát tiết ra hẳn, nên chủ về mưu lự (mưu kế, nghĩ ngợi).
(5)-. ðỞM bẩm thụ cái khí cương nghị, phàm người có ðởm thời hay quyết ñoán, nên làm cơ quan trung-chính (ngay thẳng).
(6)-. CHIÊN-TRUNG : tức cũng như cung thành của Quân-chủ. Tâm chủ Bào-lạc, bộ vị ñều liên với Chiên-trung. Chiên-trung
thay Tâm-Bào-lạc ñể thi hành mệnh lệnh. Tâm “chí” về HỶ nên “
hỷ-lạc do ñó mà sinh ra
.”
(7)-. TỲ với VỊ chủ về việc thâu nạp thủy cốc, nên mới làm cơ quan Thương-lẫm (tỉ như kho ñụn ñể chứa thóc lúa). Năm vị vào
VỊ, TỲ chuyển du sinh khí ra ñể nuôi 5 tạng, nên nói : “
5 vị do ñó mà tiết ra”.
(8)-. ðẠI TRƯỜNG ở phía dưới TIỂU TRƯỜNG. Tiểu-trường chứa ñựng thủy-cốc do Vị truyền xuống, rồi lại do ðại-trường truyền
tống cặn bã ra ngoài, nên mới nói là cơ quan Truyền-ñạo, và sự biến hóa do ñó mà ra.
(9)-. TIỂU-TRƯỜNG ở phía dưới VỊ, chứa ñựng lấy những vật thực do vị truyền xuống. hóa lấy tinh dịch, rồi tống bỏ cặn bã
xuống ðẠI TRƯỜNG.
(10)-. THẬN tàng vì “CHÍ”, chí lập thời hay tác cường (sức làm mạnh). Bên trong ñã tác cường thời kỷ xảo sẽ tỏ rõ ra bên ngoài.
(11)-. TAM-TIÊU chủ về KHÍ, Khí có hóa thời thủy ñạo mới lưu thông, nên mới nói là cơ quan quyết ñộc (QUYẾT là khai cho
chảy, ðỘC là ñường nước chảy).
(12)-. BÀNG-QUANG là thủy-phủ (là kho chứa nước), bao chất nước ñều hội tụ ở ñó. Cho nên là một cơ quan CHÂU-ðÔ (là nơi
ñô hội ñông ñúc). Thủy cốc vào VỊ, lọc qua chất nước dẫn qua Hạ-tiêu, thấm vào Bàng-quang. Nếu khí ở B.Quang có vận
hóa, thời nước mới có thể dẫn xuống mà tiết ra ngoài.
(13)-. Mười hai cơ quan vừa nói trên kinh mạch ñều cùng liên lạc giao thông với nhau, không nên ñể “tương thất”(mất sự giao
thông).
(14)-. Năm tạng, sáu phủ, TÂM ñứng làm chủ. Quân chủ có Thần-minh (ý nói huyết mạch chạy ñều thời 12 cơ quan ñều yên ở
chức vụ mình….) Theo lẽ ñó ñể dưỡng sinh thời lo gì không sống lâu. Do cái ý nghĩa ñó mà cai trị thiên hạ, thời vua giỏi tôi
hiền, trăm quan ñều làm tròn nhiệm vụ, lo gì thiên hạ không thái bình.
(15)-. TÂM thuộc quẻ “LY”, Ly nghĩa là sáng. Tâm là chủ cả một tấm thân. Nếu Tâm-chủ không sáng thời 12 quan kia cũng ñều
bỏ cả chức vụ, còn yên sao ñược. TÂM-BÀO-LẠC là cơ quan thần-sứ, thay quân chủ thi hành mệnh lệnh mà chủ về MẠCH.
Mạch tức là huyết mạch, huyết tức là thần-khí. Thần-khí rối loạn thời huyết mạch ngừng ñọng, sứ ñạo sẽ bị vít lấp. Huyết khí
