7
CHƯƠNG 12
DỊ PHÁP, PHƯƠNG NGHI LUẬN
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi rằng :
--. Y-giả trị bịnh, cùng một bịnh mà phép chữa không giống nhau, lại cùng ñều khỏi, là vì sao ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--.
ðó là do ñịa-thế khác nhau.
Tỉ như :
--. ðông phương là một khu vực, cái khí của trời-ñất phát sinh ra từ ñó. Nơi ñó sản xuất cá và muối, nên gần
bể. Người sinh ở ñó hay ăn cá và ưa vị mặn, Ở ñã lấy làm quen, ăn ñã lấy làm ngon. Cá ăn khiều khiến người hay
có chứng Nhiệt-trung (nóng ruột) vị mặn thắng ñược huyết, nên người ở ñó phần nhiều sắc ñen mà thớ thịt thưa
loãng. Thường mắc phải bịnh UNG-THŨNG (mụn nhọt)
(1)
Về phép trị nên dùng Biêm-thạch. Cho nên Biêm-thạch
sản xuất ở phương ðông.
(2)
(1)-. Tính của loài cá ñều thuộc Hỏa, nên ăn nhiều hay sinh Nhiệt-trung. Tâm chủ về huyết, cho nên vị mặn thắng huyết (thủy
khắc hỏa). Vì huyết bị khắc hoặc sinh ra ngừng trệ, không lưu thông nên nới gây ra chứng UNG-THŨNG.
(2)-. “BIÊM-THẠCH” tức là một thứ ñá ñể chích vào huyết mạch cho tán bỏ ngưng trệ.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
--. Tây-phương là khu vực sản xuất loài kim-ngọc, sa thạch cũng tụ họp nơi ñó. Khí của trời ñất chủ về thâu
dẫn. Người sinh ở nơi ñó thường ở nơi cao có nhiều gió, thủy thổ lạnh lẽo và cứng rắn. Dân thường mặc áo lông,
ăn những vị ñậm béo, nên tạng người béo chặt và nhiều mỡ…. do ñó, tà khí không thể phạm vào ñược thân thể,
tật bịnh chỉ có thể từ bên trong phát ra.
(1)
Về phép ñiều trị, nên dùng ñộc dược (các thứ thuốc có chất ñộc). Cho nên ñộc dược cũng sản xuất ở Tây-
phương.
(2)
(1)-. Người ñã béo ñẩy rắn chắc, thời tà khí còn phạm vào sao ñược. Nên ñôi khí mắc bịnh, chỉ có thể là do ăn uống và thất
tình gây nên.
(2)-. Chỉ ñộc-dược mới có thể công tà. Nên trên ñây nói phải dùng ñộc dược.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
--. Bắc-phương là một khu vực bế tàng của trời ñất. ðất ở ñó phần nhiều cao như gò núi, gió rét cắt da, nước
ñóng thành băng. Người sinh nơi ñó hàn sinh ra chứng MÃN (ñầy).
Phép chữa nên dùng Ngải-cứu, cho nên ngải cứu cũng sản ra ở phương Bắc.
(1)
(1)-. Dương vốn sinh ra tự âm, Hỏa vốn sinh ra tự Thủy. Ngải là một thứ cỏ bẩm thụ ñược cái chân Dương ở trong Thủy. Bắc-
phương riêng thịnh về khí âm-hàn, dương khí bị bế tàng. Dùng ngải ñể cứu, có thể thông tiếp ñược nguyên dương ở dưới
Chí-âm, nên ngải cũng sản xuất ở phương Bắc.
ðÔNG-DUY-VẤN nói : “
Xem ñây thởi biêt, gặp những bịnh Hư-hàn, TRƯỚNG-MÃN, phép chữa nên dùng ÔN BỔ ñể
khai phát nguyên dương, không nên dùng những vị hàn lương khắc phạt.,.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
--. Nam-phương, là một khu vực Trưởng-dưỡng của trời ñất. dương khí rất thịnh ở ñó. ðất ở ñó thấp và thủy
thổ ẩm ướt, thường tụ nhiều vụ-lộ (sa mù và móc). Người sinh nơi ñó ưa ăn vị chua và các thức ướp (như tương,
mắm), tạng người thớ thịt mịn ñặt và hiện sắc ñỏ ; phần nhiều mắc bịnh LOAN-TÝ.
(1)
Về phép trị, nên dùng “vi-châm”. Cho nên “cửu-châm” cũng sản xuất tại phương Nam.
(2)
(1)-. Vị TOAN, có cái năng lực thâu liễm, nên thớ thịt mịn chặt, ñỏ, là thuộc về phương Nam, và ñó là sắc hiện ra bên ngoài.
