10
CHƯƠNG 14
THANG-DỊCH, GIAO-LỄ LUẬN
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi rằng :
--. Dùng ngũ cốc ñể làm thang-dịch với giao-lễ (rượu ngọt) như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Phải dùng lúa ñạo (tức gạo nếp) ñun bằng rơm lúa gạo. Gạo lúa ñạo có cái tính chất hoàn toàn ñể nuôi
ñược 5 tạng. Rơm lúa gạo có cái khí hợp với “Bính, tân” ñể hóa Thủy và nuôi ñược 5 tạng. Sở dĩ dùng như vậy là
cốt ñể cho giúp ích cái sự chuyển vận của trung ương ñể thấm nhuần ra 4 tàng bên ngoài.
Hoàng-ðế hỏi rằng :
--. ðời Thượng-cổ, tuy có làm ra thang-dịch giao-lễ nhưng chỉ làm mà không dùng, là vì cớ sao?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Các bậc Thánh-nhân ñời xưa làm ra thang-dịch giao-lễ , là chỉ làm ñể phòng bị khi nào tà khí nó phạm ñến
ñấy thôi. Nhưng các người về thời kỳ ñó phần nhiều giữ ñược hoàn toàn thiên-chân, nên tặc-phong không mấy khi
phạm vào ñược. Vì thế, dù có làm ra thang-dịch giao lễ, mà cũng không mấy khi phải dùng ñến.
ðến ñời Trung-cổ về sau, về sự giữ gìn thiên chân cũng ñã có phần không ñược hoàn toàn chu ñáo, mà tặc-
phong cũng có ñôi khi phạm tới ; khi ñó dùng tới thang-dịch, giao-lễ thời rất công hiệu.
Hoàng-ðế hỏi rằng :
--. ðến ñời nay thường dùng mà bịnh cũng không thấy khỏi hẳn, là vì sao ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Ở ñời nay, tất phải thu góp các thứ ñộc dược ñể trị bên trong, và các thứ “sàm, thạch, châm, ngãi” ñể ñiều
trị bên ngoài, thời bịnh mới mong khỏi ñược.
Hoàng-ðế hỏi rằng :
--. ðôi khi thấy người ta trị bịnh, ñã châm thích khắp các nơi, bị nhục cân cốt và các huyết mạch ñều ñã sơ
thông, mà công hiệu vẫn không thấy, là vì sao ?
--. ðó là vì người dùng châm không xử dụng ñược tinh thần, nên dù có trị cũng là vô ích.
Hoàng-ðế hỏi rằng :
--. Thế nào là không xử dụng ñược tinh thần ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Người dùng châm, nếu tinh thần mình không chuyên nhất, thì ý của mình không vững vàng, thời dù có
châm, bịnh cũng khó lòng khỏi. Giờ bịnh nhân tinh thần ñã tan rã, vinh vệ lại hao mòn, lại thêm thị dục vô cùng,
ưu hoạn nối tiếp, tinh khí bại hoại, còn khỏi sao ñược !!
Hoàng-ðế hỏi rằng :
--. Bịnh lúc mới phát sinh, còn kết tụ ở ngoài bì phu. Nếu không ñiều trị ngay, lại ñể lúc bịnh ñã thành, thời dù
có châm thạch, lương-dược cũng không kịp nữa. Các lương công ñời bây giờ, cũng ñã ñều biết dùng thang-dịch,
biết các số hạn của bịnh-khí tiến hay thoái, lại gần gụi bên cạnh, nghe rõ tiếng nói, xét rõ mạch sắc… thế mà chữa
bịnh vẫn không khỏi là vì sao ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Bịnh ở nơi gốc, mà “công” lại trị ở ngọn, tà khí vẫn ñâu ñóng ñấy, khỏi sao ñược !!
Hoàng-ðế hỏi rằng :
--. Dương-khí không bảo vệ ñược ở ngoài bì phu, ñó là vì dương khí ở 5 tạng ñã kiệt. Tân dịch không ñược
nhờ khí hóa của Bàng-quang, nên ñầy tràn ra ngoài bì phu, bì phu phù thũng, tứ chi co rút…. Gặp chứng trạng
như vậy, nên ñiều trị theo phương pháp nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Nên làm cho huyết mạch ñiều hòa, dồn bỏ tích trệ bên trong, vận ñộng tứ chi cho khí huyết khỏi ngừng trệ,
lại làm cho Phế-khí ấm áp… cơ nhục và huyết mạch ñã ñiều hòa, thời chứng thũng-mãn sẽ tiêu. Tiếp ñó, lại dùng
phép “khai quỹ môn” (làm nở chân lông, tức phát hãn) và “khiết-tĩnh phủ” (thông bàng-quang, tức lợi tiểu tiện),
tinh khí sẽ do ñó mà hồi phục, Dương khí của 5 tạng ñều ñược tán bố…. bịnh sẽ tự khỏi.
Hoàng-ðế khen phải.,.
--0o0—
