9
CHƯƠNG 3
SINH KHÍ THÔNG THIÊN LUẬN
(1)
KINH VĂN ________________________________________________________________________
Hoàng ðế nói :
- Các bậc Thánh triết ñời xưa, hiểu suốt (thông) lẽ trời ñất rằng “ khí Trời là cái gốc của tính mệnh con người. Trời
lấy 2 khí Âm dương ñể sinh ra muôn vật, mà tính mệnh con người ở gốc Âm-dương ; cho nên ở trong khoảng 6 cỏi
(2)
, khí ñó phân tán ra ở trên mặt ñất, chia làm 9 Châu (3), khí ñó phân tán ở con người thành ra 9 KHIẾU
(4)
, 5
Tạng
(5)
và 12 khớp xương
(6)
ñều cùng thông với Thiên-khí. Những phần tử ñể sinh ra con người nhờ ở 5 HÀNH và
3 KHÍ
(7)
. Nếu không cẩn thận, hằng phạm phải những khí ñó sẽ sinh tật bịnh. Trái lại nếu biết cẩn thận sẽ ñược
sống lâu. Thiên khí là một thứ rất trong sạch, ta hay thể theo cái trong sạch ấy mà giữ mình, thời “ CHÍ-Ý” tự an
tỉnh, mà cái Dương khí bao bọc quanh mình là cũng kín ñáo, dù có “tặc tà” cũng không làm gì ñược. Chỉ có bậc
Thánh nhân là hay ñề phòng như vậy. Còn ngườ thường thời trái với lẽ ñó, nên trong thời 9 khiếu bế nghẽn, ngoài
thì cơ phu bị vít, cái Dương khí bao bọc bên ngoài tan rã ; ñó là tự mình gây nên bịnh.
CHÚ GIẢI :________________________________________________________________________________
(1)_ Thiên này nói về khí Trời giao thông với khí ở trog thân thể con người. ðầu thiên có 2 chữ “THÔNG THIÊN” nên ñặt làm tên
bài.
(2)_ Trên dưới và 4 phương là 6 CÕI.
(3)_ Ký, Duyệt, Thanh, Từ, Kinh, Dương, Dự, ðương, Ung, là 9 CHÂU.
(4)_ Tâm, Can, Tỳ, Phế, Thận, là 5 TẠNG.
(5)_ Hai tai, hai mắt, hai lỗ mũi, miệng, và tiền hậu âm là 9 KHIẾU.
(6)_ Hai cánh tay, hai cẳng chân ñều có 3 khớp lớn, cộng thành 12 khớp. _ LINH KHU nói : “
ñất có 9 Châu, người có 9 Khiếu,
trời có 5 Âm, người có 5 Tạng ; NĂM có 12 tháng, người có 12 khớp xương ; Năm có 365 ngày, người có 365 ñốt xương nhỏ
; ñất có 12 nguồn nước, người có 12 ñường mạch.”
Khớp xương là một nơi chứa Thần-khí qua lại cho nên hợp với tháng năm của Trời. Mạch là một nơi lưu thông của
huyết-dịch, cho nên hợp với nguồn nước chảy của ñất ; 9 Khiếu là một nơi ra vào của Tạng khí. 5 Tạng là nơi tụ họp và biến
hóa của khí Âm-Dương, cho nên ñều phối hợp của Thiên-khí.
(7)_ Ba khí là 3 khí thuộc Âm và 3 khí thuộc Dương:
.- 3 khí thuộc Âm : HÀN_TÁO_THẤP
.- 3 khí thuộc Dương : PHONG_HỎA_THỬ (khí nắng).
KINH VĂN ________________________________________________________________________
Dương khí ở trong con người như “Thiên” với “Nhật” . Nếu làm sai lạc, mất ñịa vị của nó, sẽ không thể sống
ñược. Thiên-ñức lúc nào cũng kiện vận không ngừng nên mặt trời sáng tỏ, Dương khí ở con người cũng do ñó mà
bao bọc ở bên ngoài _ Dương khí vốn gốc ở Chí-âm, bên ngoài gặp phải khí Hàn, tức thời Dương-khí từ bên trong
ứng ra ñể cản lại _ Sự ứng ra nhanh chóng như xoay cối cửa (nên gọi là VẬN-KHU)
(1)
.
CHÚ GIẢI :________________________________________________________________________________
(1)_ Phàm cái ñộc của khí “Phong, hàn” ñều bắt ñầu phạm vào khí phận ở bì mao, vì thế Dương khí ở bên trong mới ứng ra
ñể cản lại, do ñó, gây nên sốt nóng _ MẠC-TRỌNG-SIÊU nói :
” án: bịnh Thương-hàn bắt ñầu phạm vào khí phận ở bì mao,
gặp Dương khí ở bên trong ứng ra nên hóa nhiệt, nhiệt dù nhiều cũng không chết” _Tỷ như bịnh ở kinh Thái-Dương, phát
nhiệt, nhức ñầu, mạch lại “TRẦM” (bịnh ở Thái-dương ñáng lẽ mạch PHÙ, nên ñây dùng chữ “lại”) : nên kịp cứu Dương-khí ở
“LÝ” cho nó ra ngoài.” Nguyên Hán-văn ñoạn này chỉ có 1 câu: “ Nhân ư hàn dục như vận khu” _ theo nghĩa ñen thời là : “
Nhân ở khí hàn muốn như xoay cối cửa” vì dịch như thế thời khó hiểu nên phải giải dài như trên.
KINH VĂN ________________________________________________________________________
Gặp phải “THỬ” và “HÃN” sẽ thành ra phiền và thở gấp. Nếu không phiền, sẽ nói nhiều ; mình nóng như than,
hãn ra thời khỏi
(1)
.
(1)_ Dương tà của Trời (tức hơi nắng) phạm vào Dương-khí của người, khí bị thương không vệ ngoại (giữ bên ngoài) ñược, nên
mồ hôi (hãn) mới thoát ra. Cái tà ở khí-phận nhiệt quá bách vào Tâm, nên Tâm phiền. Bộ vị của Tâm ở trong Phế,Tâm mắc
bịnh Phế cũng bị lây. Hỏa khắc Kim, nên mới thành thở gấp.
