-Xin Vuơng thương bớt giận, Xán tôi xin được trần trình mọi lẽ!
Bởi đã hiểu Công Xán từ lúc mới ra Thăng Long. So với trong hàng
quan lại nhà Lê lúc bấy giờ, thì Xán là một bậc đại thần khảng khái tinh
thông lý lẽ, lập luận chặt chẽ rõ ràng, đối đáp trôi chảy, chưa bao giờ để
mình vặn vẹo hay trấn át đuợc điều chi. Giờ cũng thế ư? Nguyễn Huệ cắt
ngang:
-Thôi được! Để ta suy nghĩ rồi phúc đáp.
Dứt lời, Vương xuống bệ, sai người tiếp đãi sứ bộ ân cần và dù phải tư
duy đến bao nhiêu cũng khó bề mở miệng. Bởi đã hiểu không dễ dàng
thuyết phục Công Xán, một kẻ sĩ học rộng hiểu biết nhiều. Khác với Huỳnh
Đức là một võ tướng, tài năng ấy chỉ lấy được thành. Còn Công Xán là bề
tôi tín nghĩa, nếu Hữu Chỉnh biết dùng thì tài năng ấy có thể chiếm trọn cả
nước. Chữ nhân phải gắn liền với chữ trí, thì mới thoát khỏi chữ ngu.
Người trượng phu thì sao có thể để chữ ngu lưu truyền? Suy nghĩ cuối
cùng, Vương vẫn êm đềm lặng lẽ không phúc đáp, bỏ nhỏ với cận vệ trước
lúc tiễn phái đoàn xuống cảng theo đường biển trở về Thăng Long. Giữa
đường ngầm đục thuyền, Công xán và cả phái đoàn đều chết đuối dễ dàng
đổ lỗi do thiên tai.
*
Liền sau đó, Bình vương sai đô đốc Nhậm đem binh ra Thăng Long
đánh Chỉnh, không cho phép y lộng hành ở Bắc hà. Rồi Vương cử Ngô Văn
Sở và Phan Văn Lân theo làm tham tán quân cho Nhậm. Quân của Vũ
Nhậm đánh đâu, thắng đó và đang ngắm hướng Thăng Long đốc chiến.
Tin cấp báo đến kinh thành, Hữu Chỉnh sai con là Hữu Du cầm binh ra
trận. Quân của Du kéo đến sông Thanh Huyết, chọn địa thế cố thủ, lệnh cho
ba quân đắp lũy ngăn nước không cho thủy quân Tây Sơn tiến lên. Lúc bấy
giờ, trời đông giá rét thấu tận xương tủy, binh sĩ không sao chịu nổi, đốt lửa
