đội mũ vành vểnh lên của quan lớn; và dĩ nhiên, việc ấy sẽ đẻ ra lắm
chuyện khó chịu.
Tôi nghe nói có một anh ở tỉnh Naples chuyên nghề kể chuyện rong, một
bữa thao thao bất tuyệt trước một đám đông thính giả lười biếng vô tích sự
gần bờ biển; đang kể chuyện mấy con người quá tồi tệ, anh ta bỗng nổi
khùng với đám nhân vật mình bịa ra, đến nỗi cử tọa cũng không nhịn được;
và cả diễn giả, cả thính giả cùng lên tiếng ầm ĩ chửi rủa cái con quỷ dữ
trong chuyện; thế rồi chiếc mũ đi vòng quanh trước mặt mọi người, và
những đồng bajochi mưa xuống tới tấp, giữa tiếng cười tán thưởng của tất
cả công chúng.
Trái lại, ở những nhà hát nhỏ tại Paris không những chúng ta chỉ nghe
thấy khán giả hét: “A, thằng đểu?A, đồ quỷ!”
rủa vai bạo chúa trên sân khấu; mà ngay cả các diễn viên cũng nhất định từ
chối không chịu sắm những vai “phản diện”, thí dụ đóng vai “những tên
người Anh đểu giả”
những tên “Cossacks tàn nhẫn” chẳng hạn, và còn
gì nữa? Thà chịu rút lương mà được sắm vai những người dân Pháp trung
thực, họ cũng thích.
Tôi nêu lại hai câu chuyện song song để các bạn đọc thấy rằng không
phải vì mục đích lý tài mà kẻ thủ vở này đang muốn trình bày những nhân
vật tồi tệ để vùi dập họ. Chính vì hắn ta thực tâm khinh ghét chúng, không
thể nhịn được, đành phải dùng những lời thô tiếng nặng thích hợp để cho
dịu bớt nỗi căm chất chứa trong lòng.
Tôi xin báo để các “bạn quý” biết trước rằng tôi sắp kể một câu chuyện
xấu xa đau lòng và cũng là một tội ác phức tạp… song, tôi tin rằng chuyện
cũng khá lý thú. Xin cam đoan rằng bọn lưu manh này không phải là những
tay “mèng”. Đi đến những chỗ sang trọng ta cũng phải biết ăn nói lịch sự…
nhưng khi đã trở về những nơi thôn quê lặng lẽ thì ta nên yên lặng. Trong
một cái thùng giặt, mà lại có bão táp thì thực là vô lý. Những chuyện ấy ta
để dành cho đại dương hùng vĩ và đêm tối quạnh hiu. Tấu trò sắp diễn đây
cũng chỉ rất nhẹ nhàng. Những kẻ khác…
