người bạn rằng cụ thân sinh ra đại uý Osborne đã tới; thật là một người hào
phóng, rồi họ đưa nhau đi chè chén thoả thích chừng nào tiêu hết sạch hai
đồng tiền vàng lấy được từ ví kiêu hãnh của ông già đau khổ kia mới thôi.
Đi cùng viên trung sĩ cũng vừa chữa lành vết thương, ông Osborne thăm
lại chiến trường Waterloo và chiến trường Bốn cánh tay; hồi ấy hàng ngàn
đồng bào của ông cũng tổ chức những chuyến đi thăm viếng như vậy. Ông
cùng viên trung sĩ đi xe ngựa thăm lại cả hai khu vực xảy ra chiến sự dưới
sự hướng dẫn của người này. Ông được thấy lại chỗ ngã tư, nơi trung đoàn
bắt đầu tác chiến ngày mười sáu và cả cái sườn đồi thoai thoải, nơi quân
Anh đánh bật đoàn kỵ binh Pháp truy kích đội quân Bỉ đang rút lui. Ông
đến cả chỗ viên đại uý anh hùng đã chém chết tươi tên sĩ quan Pháp đang
vật lộn với người sĩ quan cầm cờ trẻ tuổi để giành lấy lá quân kỳ, vì lúc này
mấy viên trung sĩ bảo vệ cờ đã bị bắn chết cả. Ngày hôm sau đoàn quân rút
lui cũng theo con đường này; và đây là khoảng đất trên đó, đêm hôm mười
bảy, trung đoàn trú quân dưới trời mưa tầm tã. Quá bên kia một chút là vị
trí quân Anh đã chiếm được và giữ vững suốt ngày hôm ấy, lúc thì tập hợp
lại để nghênh chiến với bọn kỵ binh Pháp tấn công, lúc thì nằm bẹp trong
hầm trú ẩn để tránh đạn trọng pháo của địch bắn dữ dội xuống đầu. Và đây
là cái dốc, nơi buổi tối hôm ấy, toàn bộ trận tuyến quân Anh được lệnh
phản kích khi quân địch tiến công lần cuối cùng bị đánh bật trở lại, và
chính là chỗ viên đại uý khoa lưỡi kiếm vừa hò reo vừa lao xuống sườn đồi,
rồi trúng đạn gục chết. Viên trung sĩ hạ thấp giọng tiếp:
- Chính thiếu tá Dobbin đã mang thi hài của đại uý về Brussels và cho
người chôn cất như ngài đã rõ.
Trong lúc viên hạ sĩ quan kể chuyện, một đám đông nông dân và những
người bán hàng rong vây quanh hai người, tranh nhau mời ông già mua đủ
mọi thứ kỷ vật của trận đánh, nào là báng súng, lon vai, những mảnh áo
giáp vỡ nát, cả những hình chim diều hâu bằng sắt gẫy.
Thăm viếng xong quang cảnh những nơi ghi lại dấu vết chiến thắng cuối
cùng của con trai, ông già chia tay cùng viên trung sĩ và đãi anh ta một món
tiền thật hậu. Ông cũng đã thăm nơi an nghỉ cuối cùng của con. Thật ra,
