18. Duy trì chức phận
Cổ nhân biết diễn đạt hình qua bút, mực, và nhờ vào núi sông, vào hành
động vô vi, hóa vật mà như không cần phương tiện. Họ lưu danh hậu thế
mà không ai biết đến lúc đương thời, vì họ đã trải hết các bước thức tỉnh,
sinh trưởng và sống, đã ghi lại những trải nghiệm ấy trong các tác phẩm của
mình, và như vậy đã mang cả thể chất của núi sông trong con người họ vậy.
Với mực, người họa sỹ nhận được cái mệnh và chức phận sinh trưởng; với
núi sông, chức phận cốt giá; với nét viền và nét sô, chức phận tự phát. Với
biển và đại dương, họa sỹ nhận được chức phận của vũ trụ; với vô vi là
chức phận hành động; với nhất họa pháp là chức phận của mọi nét bút; với
cổ tay linh họat là chức phận của ngọn bút.
Người họa sỹ đã nhận những chức phận ấy vào mình thì phải duy trì
chúng, biết rõ chúng, trước khi cam kết chúng lên mặt giấy. Nếu không, tâm
trí anh ta sẽ hẹp hòi giả tạo, không thể thực hiện các chức phận mình đã
đảm nhận.
Trời đã phân cho núi nhiều chức phận. Thân thể nó là ở địa điểm mà có;
tâm linh nó là ở phần hồn của chính nó mà có; những tâm trạng của nó là do
ở sinh trưởng và đổi thay mà có; cái mệnh (sự thức tỉnh đầu tiên) và sinh
trưởng của nó là do cái khúc chiết của nó mà có; cái trùng điệp trải dài của
nó là do ở chuyển động mà có; những tiềm ẩn của nó là do ở im lặng mà có;
dáng cúi chào với những điệu bộ lịch sự là do tính cách lịch duyệt mà có; vẻ
nhàn tản là do khí chất an tịnh mà có; quần thể là do tính cẩn trọng mà có;
cái nhẹ nhõm của nó là do trí thông sáng mà có; vẻ đẹp của nó là do cái tinh
tế trong tinh thần mà có; dáng chồm lên rồi phủ phục là do ở chất binh
nghiệp mà có; những vẻ hãi hùng là do các hình thù hiểm trở của nó mà có;
vẻ vươn lên trời là do bề cao của nó mà có; vẻ to nặng của nó là do bản chất
hào phóng mà có; và những cái phù phiếm của nó đều là do ở những cái
nhỏ nhặt bên trong nó mà có vậy. Ấy là những chức phận bản chất của núi,
không phải những gì nó nhận được từ nơi nào khác rồi lại ấn vào tay tạo
hóa. Con người có thể lấy những chức phận này từ Tạo hóa và duy trì
chúng, chứ không phải vì núi bắt con người phải nhận. Cho nên thấy là núi
