Trích đoạn 23.
Thế kỷ 18
Thẩm Tông Khiên
khoảng năm 1781
NGHỆ THUẬT HỘI HỌA
(sách Giới Châu Học Họa Phiên, viết năm 1781)
[Trong hàng chục các trước tác và biên khảo của các họa sỹ chuyên nghiệp
qua nhiều thế kỷ, tôi chọn dịch Thẩm Tông Khiên vì thấy sách của ông quả
là công trình xuất sắc nhất viết về lý thuyết và thực hành của hội họa Trung
Hoa. Nó dễ đọc nhất, rõ ràng, chi tiết, khúc chiết, và dẫn ta vào sâu trong
cách nghĩ và mục tiêu của hội họa Trung Hoa hay hơn hẳn những biên khảo
của các tác giả khác. Nó cho ta thấy rõ người họa sỹ hạng nhất cố gắng làm
những gì trong sáng tác, anh ta làm những việc đó như thế nào, và tại sao.
Tôi tin rằng bạn đọc sẽ đồng ý với tôi rằng bài viết này của họ Thẩm là biên
khảo khúc chiết sáng sủa nhất về kỹ thuật và mục tiêu của hội họa Trung
Hoa, và hơn nữa, còn là một áng văn bất hủ. Nếu như bài viết của Thạch
Đào (Trích đoạn 22) là một tuyên ngôn của trường phái biểu hiện, thì trước
tác này của Thẩm Tông Khiên có thể được coi là lời diễn giải hay nhất cho
các nguyên lý của trường phái ấn tượng.
Sách của họ Thẩm không những có các hướng dẫn rõ ràng nhất về kỹ thuật,
mà còn đề cập đến các vấn đề sâu sắc hơn về hình thức, phong cách và tâm
lý sáng tác hội họa. Nó hùng biện cổ vũ cho một mục đích nghiêm chỉnh
trong hội họa và đặt ra những tiêu chuẩn cao nhất cho sáng tác hội họa. Tác
giả là một nhà cổ điển học, quan tâm đến việc khôi phục truyền thống của
các bậc thầy vĩ đại, nhưng chủ nghĩa kinh điển của ông lại hoàn toàn hợp lý.
Làm thế nào để tìm thấy tự do cho biểu hiện cá nhân trong khuôn khổ các
nguyên lý chung của hội họa cổ điển là vấn đề chính của ông. Đặc biệt sâu
sắc là phần ông phê phán cái mà ông gọi là “hội họa hiện đại choáng váng”
của thời đại mình.
Sách của Thẩm Tông Khiên là một bộ hoàn chỉnh. Phần dịch của tôi bao
gồm Quyển I và II, khoảng ba phần năm số chữ. Quyển III là một nghiên
