gân sụn, rồi mới tạo được thịt da (bề mặt và khối). Chỉ để ý đến các hiệu
quả bề mặt mà không có cấu trúc xương cốt thì cũng như việc mạ vàng cho
một bức tường đất; cái hào nhoáng bề ngoài ấy chẳng mấy chốc sẽ mất đi vì
thiếu nền tảng đúng đắn bên trong. Cho nên cổ nhân tập trung vào đi bút là
vì vậy.
Những phẩm chất cần phải đạt được là: mạnh chứ không yếu; nhẹ nhàng
mà không ẽo ợt; chắc chắn chứ không bộp chộp; và thanh tao chứ không
thô lậu. Rồi các nét bút lại phải sáng sủa rõ ràng, cổ kính u tịch, chắc nịch
sắc sảo, óng ánh giàu có. Chấm, nét thẳng, nét lượn phải nhịp nhàng tự
nhiên, và các chấm phá bất thường phải thuần thục thú vị. Tất nhiên không
dễ gì đạt được những điều đó. Người học phải cố sức cần cù luyện tập cho
đến khi lão luyện. Lúc ấy mới có thể tung hoành bay bổng tự do, tha hồ bột
phát mà vẫn giữ được hình dạng tốt đẹp. Như một anh hùng, họa sỹ đứng
đó với tâm thế hoàn toàn phóng túng của mình, hoặc giả như một con rồng
đang bay lượn, hoặc cổ kính như một cây thương vừa khai quật được còn
dính đầy bùn đất. Đến được mức ấy, còn lo gì không sánh được với cổ
nhân?
Khi đầu bút chạm mặt giấy, chỉ có sự khác nhau ở cách tiếp xúc, tốc độ,
góc nghiêng và hướng đi. Tiếp xúc quá nhẹ thì yếu mà quá nặng thì vụng.
Tốc độ quá cao thì trượt, quá chậm thì lê lết. Đầu bút quá nghiêng thì nét
thành mỏng, mà quá vuông góc với mặt giấy thì nét dễ bẹt, đi lượn có thể bị
lờm xờm và đi thẳng có thể thành như vẽ bằng thước kẻ. Tất cả những cái
đó là do thiếu linh hoạt và phải cố sức quá nhiều. Mọi vật khác nhau vô tận
ở cả hình và dáng, nhưng đều có thể dùng nét bút để nắm bắt chúng. Bút
pháp vụng về có thể bắt được hình nhưng dễ để trượt mất dáng hoặc thần
thái của vật. Một khi đã bắt được cái thần, càng ít nét lại càng tôn được cái
thần ấy lên, và tất cả tốc độ, tiếp xúc, góc nghiêng và hướng đi bút đều sẽ tự
nó đến mà không sợ bị lỗi.
[Tiếp theo đây là một đoạn miêu tả đơn thuần, ca ngợi vẻ đẹp và sức mạnh
của một bút pháp hùng hậu và duyên dáng, với một thứ ngôn từ bóng bảy
ẩn dụ, như những câu “tựa như tác phẩm của linh hồn và lưỡi rìu của quỷ
