đầy cảm động. Các sĩ quan của tôi và người của phái đoàn Spears đã thu
xếp việc vận chuyển họ với sự kiên trì và khéo léo đáng khâm phục.
Bỗng đâu một biến cố thảm hại xảy đến, làm ngưng công việc đang
trôi chảy. Ngày 4 tháng Bảy, đài phát thanh và các tờ báo hàng ngày loan
tin hạm đội Anh hôm trước đã tấn công đội tàu của Pháp đang thả neo tại
Mersel-Kébir. Cùng lúc chúng tôi được biết người Anh đã bất ngờ chiếm
các tàu chiến của Pháp lánh nạn tại các hải cảng của Anh, cho các bộ tham
mưu và thủy thủ đoàn lên bờ bằng sức mạnh và giam giữ họ, việc này
không tránh khỏi những rắc rối đẫm máu. Cuối cùng, ngày 10, có tin máy
bay Anh tấn công tàu bọc sắtRichelieu đang buông neo tại vũng tàu ở
Dakar bằng ngư lôi. Các thông báo chính thức và báo chí ở London có
khuynh hướng biểu thị loạt tấn công này như một chiến thắng của hải quân.
Điều dễ hiểu là đối với chính phủ và Bộ Tư lệnh Hải quân Anh, nỗi lo lắng
về hiểm họa, những hơi hướng của một sự đua tranh cũ kỹ về hải quân,
những lời phàn nàn tích tụ từ đầu trận đánh nước Pháp và đạt tới cực điểm
với cuộc đình chiến được Vichy ký kết, đã bùng nổ trong một sự thôi thúc
đen tối qua đó bản năng bị dồn nén của dân tộc này đôi lúc phá vỡ tất cả
mọi rào cản.
Tuy nhiên điều không thể tin được là hạm đội Pháp lại tự nó gây hiềm
khích với người Anh. Từ lúc tới London tôi đã luôn khẳng định với chính
phủ Anh cũng như với bộ Hải quân điều đó. Ngoài ra có điều chắc chắn là,
không kể tới mọi động lực hiển nhiên thuộc lợi ích dân tộc, Darlan sẽ
không tự mình giao nộp cho người Đức tài sản của mình, lực lượng hải
quân, ngày nào ông ta còn nắm giữ. Thật ra nếu Darlan và các phụ tá của
ông từ chối đóng vai trò tuyệt vời mà biến cố đã cung hiến cho họ và trở
thành phương sách cuối cùng của nước Pháp trong khi, trái ngược với quân
đội, hạm đội vẫn còn nguyên vẹn, đó là bởi vì họ tin chắc có thể giữ được
tàu bè của họ. Ông Alexander, Huân tước thứ nhất bộ Hải quân, Huân tước
Lloyd, Bộ trưởng Bộ Thuộc địa và ngài Đô đốc Dudley Pound, Huân tước
thứ nhất về biển, đã tới Bordeaux ngày 18 tháng Sáu và được Darlan long
trọng hứa sẽ không giao nộp những chiếc tàu của chúng tôi. Về phần họ,
Pétain và Baudouin cũng dứt khoát cam kết điều đó. Cuối cùng, trái với các
