Đông Timor sẽ được quyền lựa chọn giữa quy chế tự trị đầy đủ
và độc lập. Đây là sự đảo ngược đột ngột của một chính sách mà
Indonesia đã tích cực đề cao từ năm 1976, khẳng định rằng việc
sáp nhập Đông Timor vào Indonesia là không thể thay đổi.
Ở Davos tôi gặp Stanley Roth, Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ
phụ trách các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương, một con
người khôn ngoan, thường xuyên đi công cán và không biết mệt
mỏi. Chúng tôi nhất trí rằng chính sách của Habibie, một khi đã
quyết sẽ vĩnh viễn thay đổi đường hướng và độc lập cho Đông
Timor là điều có thể chờ đợi. Roth đưa ra một lời nhận xét lạnh
lùng rằng các thủ tướng không nên tự do viết thư, đặc biệt là
cho một tổng thống như Habibie. (Cả hai chúng tôi đã đọc được
tin tức nói rằng sở dĩ Habibie có quyết định như vậy là do một
bức thư của Thủ tướng Úc John Howard đề nghị tổ chức một
cuộc trưng cầu dân ý cho người Đông Timor quyết định tương
lai của mình).
Chẳng bao lâu sau thông báo này về Đông Timor, ngày
4/2/1999, Mah Bow Tan, Bộ trưởng Viễn thông của chúng tôi đã
tới thăm Habibie. Habibie thuật lại việc đại sứ Úc đã thông báo
với ông ta về điểm tiếp cận vấn đề “Tân Caledonia”: tổ chức một
cuộc trưng cầu dân ý và sẵn sàng trao trả độc lập sau 15 năm
chuẩn bị. Habibie đã nói với đại sứ Úc rằng Indonesia chưa được
chuẩn bị cho quan điểm tiếp cận này. Đất nước này chẳng thu
được gì từ Đông Timor dưới dạng tài nguyên, nhân lực hay vàng
bạc, và Úc không có quyền đòi Indonesia trao cho Đông Timor
quyền tự trị hay quyền tự quyết.
“Thế giới không hiểu và luôn luôn hãm hại tính cách của
chúng tôi,” Habibie nói với Mah. Ông ta đã “chán ngấy và mệt
mỏi” về vấn đề này và đã yêu cầu nội các nghiên cứu khả năng
thả Đông Timor ra – cho họ một sự lựa chọn, tự trị hay độc lập.
