Họ có nhiều con vì nhà thờ ngăn cản các biện pháp kế hoạch hóa
gia đình. Kết quả là nghèo đói cứ tăng dần.
Hiển nhiên là Philippin sẽ không bao giờ cất cánh trừ khi có
sự viện trợ đáng kể của Mỹ. George Shultz, Ngoại trưởng Mỹ, đã
thông cảm và muốn giúp đỡ nhưng nói rõ với tôi rằng Mỹ sẽ làm
điều đó tốt hơn nếu Asean thể hiện sự ủng hộ bằng cách đóng
góp vào. Mỹ không muốn thực hiện điều đó đơn độc và chấp
nhận Philippin như vấn đề đặc biệt của Mỹ. Shultz muốn Asean
đóng vai trò nổi bật hơn để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho tổng
thống dành được nhiều phiếu cần thiết trong Quốc hội. Tôi
thuyết phục Shultz khởi đầu dự án viện trợ thành công trong
năm 1988, trước khi nhiệm kỳ thứ 2 của Tổng thống Reagan kết
thúc. Ông đã làm. Có hai hội nghị bàn về trợ giúp đa phương
(chương trình giúp đỡ Philippin): hội nghị đầu tiên ở Tokyo năm
1989 cam kết giúp 3,5 tỷ đôla Mỹ và hội nghị thứ hai ở Hong
Kong năm 1991 dưới sự quản lý của Anh, cam kết giúp 14 tỷ
đôla Mỹ. Nhưng tình hình bất ổn tại Philippin vẫn không giảm
bớt. Điều này làm những nhà viện trợ do dự và hoãn việc thực
thi các dự án.
Người kế nhiệm bà Aquino, Fidel Ramos, người được bà ủng
hộ, thực tế hơn và thiết lập sự ổn định rộng lớn hơn. Tháng
11/1992 tôi viếng thăm ông. Trong một bài diễn văn nhân Hội
nghị Thương mại Philippin lần thứ 18, tôi phát biểu: “Tôi không
tin rằng dân chủ nhất thiết dẫn tới phát triển. Tôi tin rằng cái mà
một đất nước cần để phát triển là kỷ luật hơn là dân chủ”. Tổng
thống Ramos nói riêng với tôi là ông đồng ý với tôi rằng các thể
chế kiểu Nghị viện Anh làm việc tốt hơn bởi đảng đa số trong cơ
quan lập pháp cũng là chính phủ. Trước dư luận Ramos phải nói
khác đi.
