không quên được trong cuộc đời của tôi. Trong thời gian ba năm
rưỡi người Nhật chiếm đóng Singapore, ông là một người được
tôn sùng. Khi làm việc cho họ trong vai trò một người biên tập
điện tín vào những năm 1943–1944 tại tòa nhà Cathay của
Singapore, đã nhiều lần tôi phải cúi đầu chào một cách tôn kính
về phía cung điện Hoàng gia ở Tokyo. Giờ đây, đứng trước Choo
và tôi là một người đàn ông nhỏ thó với thân hình gầy gò hơi
còng. Ông ta trông có vẻ hoàn toàn vô hại. Thật ra, ông ta thân
thiện và lịch sự, nói thì thầm rất nhỏ. Hoàng hậu trông đẫy đà
hơn, có vẻ nhẹ nhàng và hiền dịu với khuôn mặt tròn. Chúng tôi
được các viên chức lễ tân đưa vào vị trí để chụp hình cho buổi lễ.
Sau đó, chúng tôi ngồi xuống đàm đạo vụn vặt, ngoại trừ trong
giây lát thích hợp ông ta biểu lộ sự hối tiếc về những khổ đau đã
gây ra cho Singapore trong suốt cuộc chiến. Tôi gật đầu nhưng
không nói gì cả. Tôi không chuẩn bị gì về việc đó và nghĩ rằng
cách tốt nhất là giữ im lặng.
Lòng tôn kính xưa của dân Nhật đối với Nhật hoàng của họ
sẽ khó có thể lặp lại vì họ đã gỡ bỏ Hoàng gia ra khỏi câu chuyện
tưởng tượng về tính thần thánh của nó. Không còn điều bí ẩn
cho ngai vàng. Ngồi và đàm đạo bằng một giọng nói khẽ khàng
tại bàn ăn trưa với người trước kia là Thần Hoàng là một chuyện
“khi quân phạm thượng”. Tôi tự hỏi ông Sato, người đã ngồi kế
cận ông ta trong bữa ăn trưa, đã nghĩ gì về vị Hoàng đế của
mình, vì ông ta thuộc thế hệ đã kính trọng Hoàng đế như là một
vị thần.
Choo và tôi đã đến thăm Hoàng đế và Hoàng hậu vài dịp khác
nữa. Một trong những hành động sau cùng của tôi với tư cách
Thủ tướng là đến dự đám tang của ông ta vào tháng 2/1989. Các
quan chức cao cấp từ khắp nơi trên thế giới đã đến Tokyo để bày
tỏ lòng kính trọng và ngưỡng mộ đối với người đứng đầu của
