đã từng làm việc ở Bộ Tài chính. Ông là một nhà lãnh đạo thận
trọng và có năng lực. Tôi đã lôi kéo sự chú ý của ông ta về ý
nghĩa của sự hợp tác Nhật Bản – Singapore qua các dự án như
trung tâm đào tạo Nhật – Singapore, trung tâm đào tạo về phần
mềm, phân khoa Nhật học của đại học Singapore và sự kết
nghĩa của hai khoa kỹ thuật giữa Đại học Singapore và Đại học
Nhật Bản – đối với các nước láng giềng của chúng tôi. Việc này
đã được các nước láng giềng của chúng tôi nghiên cứu một cách
cẩn thận. Vì Singapore đã thành công nên các nước nhận thức
được giá trị của việc đào tạo cũng như kiến thức và muốn hợp
tác nhiều hơn với Singapore và Nhật. Ông ta đã đồng ý với lời
yêu cầu của tôi về việc giúp đỡ phát triển nguồn nhân lực, nói
thêm là chủ đề này gần gũi với tâm tư của ông ta. Khi ông Ohira
chết bất ngờ một năm sau đó, tôi đã mất một người bạn.
Ông Zenko Suzuki, người kế nhiệm ông Ohira đã sang thăm
Singapore và các nước Asean khác vào tháng 1/1981. Tôi cố
thuyết phục ông ta lưu ý đặc biệt đến các nước Asean theo cách
châu Âu đã thực hiện cho châu Phi tại hội nghị Lomé. Ông
Suzuki đã dứt khoát đồng ý. Ông ta đã quyết định tiến hành
chuyến viếng thăm đầu tiên là đến các nước thuộc Hiệp hội các
quốc gia Đông Nam Á, mặc dầu theo truyền thống thì chuyến
viếng thăm đầu tiên của một Thủ tướng Nhật ra nước ngoài là
đến Washington. Chỉ sau đó ông ta mới đến Washington rồi tiếp
đó đến hội nghị thượng đỉnh G–7 ở Ottawa. Ông ta đã tuyên bố
nước Nhật là một phần của châu Á và khi đã là quốc gia duy
nhất công nghiệp hóa cao thì phải có trách nhiệm đặc biệt với
châu Á và có ý định làm việc với châu Á.
Sự thay đổi về thái độ của ông ta thật quan trọng. Không thể
tưởng tượng được rằng một Thủ tướng Nhật có thể xoay xở điều
này mà không có sự hỗ trợ nào của các quan chức đầy quyền lực
