phải củng cố kỷ luật. Chính quyền trung ương phải áp dụng việc
kiểm soát hữu hiệu nhưng không mâu thuẫn với việc mở ra với
thế giới bên ngoài. Sau khi mở cửa, việc quản lý tốt càng quan
trọng hơn, bằng không sẽ xảy ra tình trạng vô chính phủ và “đại
hỗn loạn”. Trung Quốc là một quốc gia rộng lớn nhưng lạc hậu
về kỹ thuật và cả về văn hóa. Trong thập niên qua, họ đã giải
quyết được vấn đề cơm ăn áo mặc. Ngày nay họ muốn đạt tới
giai đoạn “xiao kang” (tiểu khang – khá giả), tăng gấp bốn lần
tổng sản phẩm quốc nội tính theo đầu người năm 1980, lên
khoảng từ 800 đến 1.000 đôla Mỹ. Trung Quốc phải học các
nước khác, “bất cứ ai kể cả Nam Triều Tiên nữa”.
Tôi khen ngợi ông ta về những thay đổi đáng kể ở Trung
Quốc, chẳng những trong lĩnh vực xây dựng nhà và đường sá
mà quan trọng hơn là trong tư duy và thái độ của người dân. Họ
có thái độ phê phán và thắc mắc nhiều hơn, nhưng lạc quan. Tôi
nói chuyến thăm Hoa Kỳ của ông ta năm 1979, được truyền
hình trong các chương trình nửa giờ hằng ngày, đã cho thấy
điều kiện sống ở Hoa Kỳ, làm vĩnh viễn thay đổi những nhận
thức của Trung Quốc về nước Mỹ.
Đặng nhận xét rằng người Mỹ đã tiếp đãi ông rất ân cần. Ông
ta nói với Ngoại trưởng Shultz rằng quan hệ Trung – Mỹ đang
phát triển êm đẹp, nhưng vấn đề chính vẫn là Đài Loan. Sau đó
ông ta hỏi liệu tôi có biết “người bạn cùng trường của tôi và là
bạn tri kỷ của ngài”, ông Tưởng Kinh Quốc, trong nhiều dịp đã
phát biểu rằng ông ta (Tưởng) sẽ “tự biện minh với lịch sử”. Rõ
ràng là Đặng muốn biết Tưởng đã trả lời như thế nào khi nghe
những lời ông ta nhờ tôi chuyển tới Tưởng. Tôi không trả lời, bởi
vì Tưởng đã không đáp lại. Đặng nói rằng mặc dù Hoa Kỳ đã
tuyên bố công khai rằng họ không muốn can dự vào vấn đề tái
thống nhất, nhưng chính phủ Hoa Kỳ đã can thiệp vào việc xử lý
