25. CUỘC CHIẾN “CỐI XAY GIÓ”
Omaha và Beatrice, Nebraska 1960-1963
Vào cuối những năm 1950 đầu những năm 1960, trong khi Buffett đang
vật lộn với vụ Sanborn và củng cố sức mạnh các công ty của mình đồng
thời dọn vào văn phòng mới cùng với Howard, ông đã toan tính một dự
án khác, lại phải tiếp tục rời xa Omaha. Đó là một bản hòa âm chính thứ
hai của nhóm ông và là bản đầu tiên ông thực sự nắm quyền “nhạc
trưởng”. Vụ này lấy đi nhiều thời gian và sức lực của ông còn hơn cả vụ
Sanborn Map.
Dempster Mill Manufacturing, một công ty “gia đình” hiểu theo nghĩa
tồi tệ nhất của từ này, chế tạo các cối xay gió và hệ thống tưới tiêu ở
Beatrice
Nebraska. Trường đoạn này trong sự nghiệp của Buffett bắt
đầu bằng việc bỏ một đồng 25 xu vào máy đánh bạc để thắng một đô la -
dường như là thế. Giá bán cổ phiếu là 18 đô la trong khi giá trị trên sổ
sách của họ là 72 đô la mỗi cổ phiếu. Giá trị trên sổ sách (book value) là
giá trị tài sản được công bố của công ty trừ đi các khoản nợ người khác
(như trị giá căn nhà trừ đi phần thế chấp, hay tiền gởi ngân hàng trừ đi số
dư nợ trên thẻ tín dụng). Trong trường hợp của Dempster, tài sản là các
cối xay gió, máy móc tưới tiêu và nhà xưởng sản xuất của họ.
Năm 1958, Warren từng lái xe đến Beatrice, một thị trấn thảo nguyên
lộng gió sống nhờ vào Dempster do vị thế độc quyền kinh doanh và sử
dụng nhân công của họ. Ông đến với một danh sách 19 câu hỏi, đại loại
như: “Công ty có bao nhiêu đại lý?”, “Trong Cuộc Đại Khủng hoảng, các
anh thu được bao nhiêu trong các khoản nợ khó đòi?”
. Sau cuộc
viếng thăm, ông kết luận rằng công ty này “hùng mạnh về mặt tài chính
nhưng không biết tạo lợi nhuận”
và chủ tịch công ty, ông Clyde
Dempster, đang kéo nó xuống mặt đất.
Vì Dempster là một mẩu xì-gà béo bở nên Warren áp dụng chiến thuật
xì-gà của ông: mua vào các cổ phiếu của Dempster cho đến khi nào họ
còn bán dưới trị giá sổ sách. Nếu giá bán tăng lên vì bất cứ lý do gì, ông
