Tôi yêu Hàm Nghi - ngôi trường một thời cắp sách. Trường tôi khiêm
tốn hơn so với Quốc Học hay Đồng Khánh và cũng chỉ tồn tại đúng 20
năm(1955-1975). Nghe rằng giờ đang có một Hàm Nghi mới để tiếp nối chỉ
dừng ở bậc Trung học cơ sở. Lũ chúng tôi đã có những ngày vui bên mái
trường này, nhiều con đường Thành Nội gót mòn chân - đó là những buổi
trốn học những hôm la cà thơ thẩn. Biến động chiến cuộc từ làng lên phố
và nỗi riêng gia đình có lúc tôi định nghỉ học. Cuối cùng chật vật bài vở tôi
cũng vượt qua vũ môn hai kỳ tú tài như thi sĩ Nguyên Sa "thơ hóa" dặn dò
"Muốn làm người yêu thì phải đỗ tú tài". Những thầy cô Hàm Nghi ngày ấy
- đang trên quê nhà hay xa tận trời tây - còn hay đã khuất suốt một đời con
tri ân - biết nói mấy cho vừa - ơn thầy dạy dỗ con chưa đáp đền. Năm rồi về
Sài Gòn dự hội trường Hàm Nghi gặp bạn bè mừng mừng tủi tủi - Thọ có
thơ hay trên báo, Khánh khấm khá làm chủ tiệm vàng, Bích mở công ty,
Thạch viên chức an nhàn, Triết bao năm rồi vẫn như ngày xưa ấy, Minh
bún nụ cười tươi của một thời trai trẻ... Tôi như muốn ôm tất cả. Chao ôi!
Ra về hứa lòng không hề rơi nước mắt nhưng đứa nào cũng xao xuyến bùi
ngùi.
Xưa nay Huế đẹp và thơ có vạn vạn trang sách và ngàn ngàn tác giả
tụng ca với bao ngôn từ diễm lệ. Tôi là kẻ bất tài vô tướng bỏ Huế mà đi,
loay hoay bạc tóc chẳng làm nên công cán gì. Hồi ức ngày cũ tôi nghe lòng
thổn thức, nhớ Huế đến quay quắt. Nỗi nhớ quê nhà chập chờn mộng mị.
Tiên thi Lý Bạch từ gần một nghìn năm trăm năm trước đã nói hộ tiếng
lòng những kẻ tha hương: "Đầu giường ánh trăng rọi/ Mặt đất như phủ
sương/ Ngẩng đầu nhìn trăng sáng/ Cúi đầu nhớ cố hương - Xúc cảm đêm
trăng" (Sàng tiền minh nguyệt quang/ Nghi thị địa thượng sương/ Cử đầu
vọng minh nguyệt/ Đê đầu tư cố hương - Tĩnh dạ tư). Giữa đất trời huyền
hoặc hơi sương, ngẩng nhìn ánh trăng vằng vặc chiếu sáng khắp sân người,
hồn ta mơ về quê xưa, thầm lặng cúi đầu thổn thức - nơi đó cũng có một
bóng trăng này. Những đêm B’Lao trăng sáng và sương giăng, cảnh vắng
lặng một mình dạo bước - cảm xúc bất chợt nao nao đến xót dạ, những lúc
như thế tôi muốn tìm về những mảnh vụn ký ức, của cố quận, của sông
