cha truyền con nối, theo một thẩm mỹ dân gian "hay mắt" mà thật ra là cả
một tỷ lệ toán học đã được nhiều đời và nhiều vùng kiểm nghiệm "thuận
mắt ta ra mắt người". Sau khung là lá nón sao cho có màu trắng xanh. Phải
chọn lá vừa tuổi để chỉ có 8-9 lá đủ chằm một cái nón, lại tránh được sự thô
nặng phải dùng nhiều lá non, hoặc lá già dầy... Có lá đúng tuổi còn phải xử
lý qua một quy trình công nghệ sấy và ủi phức tạp. Cả làng chỉ có bốn gia
đình thạo kỹ thuật mở lò sấy thủ công. Khi lò đỏ lửa, lá phải được đảo liên
tục cho đến lúc đủ xanh và chín tới từng gân lá thì chuyển sang đệm om
trong độ ấm của lò.
Nón Huế duyên dáng còn do bộ xương mười sáu cái vành lớn nhỏ
khác nhau. Các cụ ông đảm nhiệm khâu chuốt vành rồi lên khung nón, còn
cụ bà thì nhận phần nức vành và ủi lá, các cháu gái làm khâu cuối là chằm.
Với cây mác sắc các cụ chuốt từng sợi tre thành nan vành đều đặn, tròn trịa
và bóng bẩy. Những nan vành được uốn thành vòng thật tròn, với hai đầu
trên được liền với nhau bằng sợi chỉ khéo léo. Với tay kim chằm, các cháu
gái khâu thềm nón một cách tỷ mỷ những sợi chỉ đoát trong suốt gần những
tấm lá trắng xanh được sắp xếp đều đặn vào bộ vành.
Nón bài thơ bay đi khắp nước, ra cả nước ngoài, song phải ở đất Huế,
do các cô gái Huế dùng, lúc đội đầu, khi che nghiêng nửa mặt hòa hợp với
chiếc áo dài và quần trắng đoan trang làm nổi bật vẻ đẹp ngoại hình của
người mặc. Ở Huế ngay cả quai nón cũng là một nghệ thuật, có khi là dải
gấm đen tuyền, nhưng thường là dải lụa trắng bạch hay các màu nhẹ như
vàng mỡ gà, xanh ánh trăng, biếc liễu non, tím e ấp... Màu sắc ấy cũng lại
hợp với cái nắng mưa đa tình ở xứ Huế.
Nón bài thơ là bộ phận của văn hóa Huế, nghề làm nón ở Huế không
chỉ là nghề thủ công thuần túy vật chất, mà chính là một hoạt động nghệ
thuật, cho xã hội những sản phẩm nghệ thuật vật thể.
Điêu khắc Mỹ Xuyên và Thuận Hòa
Về điêu khắc Mỹ nghệ trong vùng nổi lên các tổ hợp tác xã Mỹ Xuyên
ở huyện Hương Điền và Thuận Hòa ở Thành Nội Huế. Nơi đây vốn tập
trung những người thợ chạm tài hoa đã chạm trổ nhiều công trình nổi tiếng
cho triều đình và nhân dân, những sản phẩm mỹ nghệ của họ làm cho nhiều
