VI
Cuộc lập đại trận kéo dài gần tới rằm tháng giêng năm Đinh Hợi
(1287). Vua Trần Nhân tông đến từng cánh quân úy lạo. Tướng lĩnh và binh
sĩ thấy nhà vua bỏ kinh thành, bỏ những ngày giáp tết ấm cúng ở Thăng
Long để ra mặt trận chia sẻ sự gian lao căng thẳng với người lính, ai nấy
đều cảm động ứa nước mắt.
Để việc đi lại được nhanh chóng, nhà vua đi ngựa có đội thiết kỵ hộ
giá. Khi lên tới Bạch Hạc thì Trần Nhật Duật lại vừa rời quân doanh xuống
nơi quân sĩ đang tập trận.
Nhà vua đòi viên phó đô tướng đang túc trực đại bản doanh cho người
dẫn đi theo Trần Nhật Duật.
Vua và đoàn tùy tùng cùng xuống một lá thuyền có hai mươi mái chèo
với bốn mươi trải thủ. Chèo băm nước, ngọt như dao phay chém chuối,
thuyền đi băng băng. Để quân lính đang tập trận không ngăn cản, một lá cờ
thượng tướng treo lên cây cột cao gần giữa thuyền, và trên đầu mũi treo lá
cờ đuôi nheo màu vàng sẫm viết hai chữ Đại Việt màu đen. Cờ đó báo hiệu
đang có khâm sai của triều đình đi thăm thú, đi kiểm xét cả việc dân lẫn
việc quân.
Chừng nửa canh giờ sau thuyền vào gần tới ngã ba Bạch Hạc, tuy là
mùa đông nước cạn, nhưng nơi gặp gỡ giữa ba con sông Thao giang, Đà
giang và Lô giang thì cái đoạn hợp lưu này nom mênh mang như vùng cửa
biển Hải Thị
[30]
vậy. Trên đầu, trời xanh thăm thẳm dưới thì nước trôi
trắng xóa một màu, hai bên bờ, rừng núi ngút ngàn. Bên này thì núi Nghĩa
Lĩnh, xa kia là núi Tản Viên, rải rác chín mươi chín ngọn chầu về. Khí
thiêng un đúc. Hồn sông núi như phảng phất trong gió trong sương. Trần
Nhân tông ngắm nhìn thế núi dáng sông, nhà vua cảm nhận ra một điều đất
