Hưng Đạo vương đưa mắt xót xa: Đây là chiếc bình hương bằng sành
vỡ làm nhiều mảnh, kia là chiếc cần cối giã gạo bị giặc đốt cháy chỉ còn
một khúc, kia nữa là chiếc cối đá thủng dân thường dùng làm vật kê đập
lúa, giặc cũng ghè vỡ hết miệng cối. Đây là những chiếc bình vôi vỡ, chiếc
mất quai, chiếc mất vòi. Lại kia nữa chiếc cối xay thóc bị giặc đốt cháy hết
phần vỏ cối đan bằng tre, chỉ còn trơ lại phần đất và những chiếc dăm cối
cháy nham nhở. Tệ hại nhất là giặc đốt phá cả đền, chùa thờ thần thờ Phật.
Những hoành phi, câu đối cháy có chiếc còn sót lại được một hai chữ nhưng
các lớp sơn thếp đều đã bong tróc hết. Và những tượng Phật bằng đất bị thui
cháy hết lớp sơn ngoài chỉ còn phần đất, chỗ thì ám khói đen thui, chỗ vỡ
toác trơ màu đất thó vàng hoe, chân tay tượng gãy vỡ, phần điểm nhãn cháy
trụi trơ ra hai hốc mắt đen ngòm. Nom những pho tượng cháy tựa như
những người bị hành hình man rợ, lửa căm giận loài giặc dữ lại bùng cháy
lên trong lòng vị Quốc công tiết chế. Nén lòng, Hưng Đạo quay ra nói với
bà con trong ấp An Lạc:
- Đây là bằng chứng tội ác trời không dung đất không tha của quân
xâm lăng Thát-đát. Hương ấp hãy dựng một ngôi nhà nhỏ để giữ những đồ
vật này lại như là một bằng chứng để đời đời con cháu không bao giờ nguôi
quên về các tội ác do quân giặc đã gây ra đối với những người thân, đối với
đồng bào và cả non sông đất nước mình.
Quốc công nhìn những vành khăn tang thít trên đầu người già và trẻ
nhỏ, lòng ông se lại và khẽ hỏi:
- Ấp ta có bao nhiêu người bị giặc sát hại?
Ông trưởng ấp chắp tay vái rồi thưa:
- Bẩm đại vương, cả ấp An Lạc có tới ba mươi mốt người bị giặc sát
hại. Trong đó có bảy dân binh chết trong khi đánh nhau với giặc, cộng thêm
chín cháu nhỏ cùng mười lăm người già đang lẩn tránh trong rừng, gặp khi
giặc sục sạo tìm lương thực không chạy kịp, nên bị chúng giết chết hết.
- Vậy là trong trận chiến vừa qua dân ấp An Lạc bị giặc sát hại tới
một phần mười? Quốc công đau lòng hỏi.
- Bẩm đúng như vậy ạ! – Cả hương ấp đồng thanh đáp.
