sẽ nổi điên mất, nếu những tiếng thét kia không kết thúc. Nhưng khi tiếng
thét chấm dứt thì lại đến lượt chàng. Ngòai ra lại còn tên mọi Yakaga đang
chờ chàng nữa, ngay lúc này hắn đã nhìn chàng mà cười khóai trá. Yakaga,
mà tuần trước chàng đã tống cổ ra khỏi đồn và đã lấy roi đánh chó quất vào
mặt nó. Yakaga sẽ ra tay tra tấn chàng. Chắc chắn Yakaga đang sửa soạn
dành cho chàng những cách tra tấn tinh vi hơn, làm thần kinh đau buốt hơn.
Ôi! Cứ nghe cách thức Ivan kêu thét lên cũng biết là họ vừa dùng một đòn
tra tấn tinh vi lắm. Những mụ đàn bà da đỏ bu chung quanh hắn bước lùi
lại, vừa cười vừa vỗ tay. Subienkow trông thấy rõ sự tàn ác mà họ đã thi
hành, chàng phá lên cười như điên dại. Bọn da đỏ nhìn chàng và ngạc nhiên
là tại sao chàng lại còn cười được. Nhưng Subienkow không sao nín được.
Như vậy không chu đâu. Chàng tự kiềm chế, tiếng cười làm rung rinh
người chàng dần dần im bặt. Chàng cố gắng nghĩ tới những điều khác, và
bắt đầu hồi tưởng lại những việc đã xảy ra trong đời chàng. Chàng nhớ tới
cha mẹ, nhớ tới con ngựa nhỏ bé có chấm lốm đốm, tới ông thầy dạy tư
người Pháp đã dạy chàng khiêu vũ và dúi cho chàng cuốn sách cũ nát của
triết gia Voltaire. Một lần nữa chàng thấy Paris, rồi thành phố London ảm
đạm, rồi Vienna tưng bừng, và La Mã cổ kính, và một lần nữa, chàng lại
thấy nhóm thanh niên bồng bột mơ tưởng, như chàng đã mơ tưởng, giấc mơ
về một nước Ba Lan độc lập có hoàng đế Ba Lan trên ngai vàng ở Warsaw.
Ôi! đoạn đường dài khởi đầu chính từ đó. Chàng đã sống lâu nhất. Lần lượt
từng người, bắt đầu là hai người bị xử tử ở St. Petersburg, chàng tiếp tục
đếm những con người có tâm hồn can đảm đã mất. Chỗ này một kẻ bị tên
cai ngục đánh đập cho đến chết, rồi chỗ kia, trên con đường loang lổ máu
của những kẻ tù đầy, nơi họ đã đi hàng tháng trời bất tận, đã bị những tên
lính gác người Cossack đánh đập, một kẻ khác đã bị bỏ lại bên đường.
Luôn luôn họ bị đối xử dã man hung bạo như thú vật vậy. Họ đã chết vì bị
nóng lạnh trong những hầm mỏ, dưới ngọn roi da. Hai người cuối cùng đã
chết sau khi trốn thóat, trong cuộc ẩu đả với bọn Cossack, và duy có chàng
tới được Kamchatka với những giấy tờ ăn cắp được và tiền bạc của một du
khách mà chàng đã bỏ nằm ngắc ngoải trên tuyết.
