cái bắt tay chặt chẽ và cái vẻ nửa phóng khoáng nửa vụng về rất lạ của anh.
Hình như anh đã quên buổi họp mặt đầy sóng gió vừa rồi. Tôi ở vào một
tâm trạng không thể để anh quên được.
- Tôi đã điều tra vụ Jackson, – tôi nói đột ngột.
Anh chăm chú chờ tôi nói tiếp. Tuy nhiên, nhìn đôi mắt sáng ngời của
anh, tôi thấy ngay là anh đang biết chắc những niềm tin cũ của tôi đã bị
rung chuyển.
- Anh ta có vẻ bị bạc đãi quá, – tôi đành thú thật. –Tôi thấy… tôi thấy
đúng là có máu từ trên xà nhà tôi rỏ xuống… - Lẽ tất nhiên, – anh đáp. –
Nếu Jackson và tất cả các bạn anh được đối xử tốt thì tiền lời đã chẳng
nhiều đến thế.
- Tôi không bao giờ còn có thể thích mặc áo đẹp nữa, – tôi nói thêm.
Tôi thấy mình hèn quá, tôi đâm ăn năn. Đối với tôi, Ernest như một
người cha rửa tội và tôi cảm thấy êm ái trong lòng. Lúc ấy và về sau này
cũng thế, sức mạnh của anh đã quyến rũ tôi. Một sức mạnh chói ngời, nó
hứa hẹn bình yên và che chở.
- Cô có mặc áo bằng bao tải cũng thế thôi, – anh nghiêm nghị nói. – Cô
cũng biết là có những nhà máy dệt đay chứ gì. Ở đó cũng xảy ra những
chuyện như thế. Đâu đâu cũng thế cả. Nền văn minh của chúng ta mà bao
kẻ khoe mẽ, nền văn minh đó xây trong máu, thấm toàn những máu. Cả cô,
cả tôi, tất cả mọi người chúng ta, chẳng ai thoát không bị vấy máu. Thế cô
đã nói chuyện với những ai?
Tôi bèn kể tất cả cho anh nghe.
- Trong bọn họ, chẳng có ai được tự do hành động, – anh bảo. – Tất cả
đều bị xích vào một cái bộ máy công nghiệp tàn bạo. Điều thảm thương bi
đát nhất là tất cả đều bị cột vào đó bởi những sợi dây tình cảm. Con cái họ,
những cái mầm non mà bản năng họ là phải bảo vệ, và cái bản năng ấy còn
mạnh hơn bất cứ một thứ đạo đức nào họ có trong người. Cha tôi ấy ư? Cha
tôi đã từng nói dối, ăn cắp, làm đủ mọi chuyện xấu xa để kiếm lấy miếng ăn
cho anh chị em chúng tôi. Cha tôi đã từng là một tên nô lệ của bộ máy công
nghiệp và bộ máy đó đã nghiền nát đời cha tôi, vắt sức cha tôi cho đến chết.
- Nhưng còn anh, – tôi ngắt lời, – anh là một người tự do.
