nếu bà muốn, thì bà sẽ có thể ăn ở làm cho người ta bớt dị nghị đi nhiều.
Không phải tôi cho là bà đã làm gì phạm đến tiết hạnh người phụ nữ đâu,
trời phù hộ, tôi không hề có ý nghĩ ấy. Nhưng cái bóng dáng tội lỗi cũng dễ
làm cho người ta tin rằng mình tội lỗi, và chỉ biết sống tốt cho mình thôi thì
quả là chưa đủ. Thưa bà, tôi tin rằng bà là người quá hiểu biết lẽ phải, bà sẽ
chẳng coi thường những lời tôi thưa với bà, và bà sẽ cho rằng tôi có nói ra,
cũng là vì thầm lo đến lợi ích của bà.
XÊLIMEN:
Thưa bà, em xin đa tạ bà chị, những lời dạy bảo như thế, em xin
cám ơn, đâu có dám giận. Và để bà tin lòng cảm kích của em, ngay đây, em
xin kể một câu chuyện có liên quan đến danh dự của bà. Bà đã vì tấm lòng
thân thiết với em mà kể lại cho em nghe những lời đồn đại về em, thì, để
theo tấm gương tốt của bà, em cũng xin thưa với bà câu chuyện người ta
đàm tiếu về bà. Ngày nọ, em đến chơi một nơi kia, em thấy mấy vị rất mực
tài đức đang nói chuyện thế nào là một đời sống đức hạnh. Thế là người ta
nói ngay đến bà. Người ta cho rằng cái đức hạnh và cái lòng sùng đạo quá
ầm ĩ của bà không phải là một mẫu mực tốt lắm: cái vẻ trang nghiêm giả tạo
bên ngoài, những lời thuyết giáo dài dằng dặc về đạo đức và danh dự, cái vẻ
mặt bà cau có, với những tiếng bà la hét khi nghe thấy một lời vụng về khờ
dại của một người trong trắng ngay thật, cái lối tự đánh giá quá cao của bà,
cái con mắt thương hại bà nhìn mọi người, những lời dạy đời luôn luôn trên
miệng, cách phê phán gay gắt những việc trong trắng vô tội; tất cả những
cái ấy, thưa bà, xin nói thật với bà, mọi người đều đồng thanh chỉ trích. Họ
nói: “Thử hỏi cái vẻ mặt khiêm tốn ấy, cái bề ngoài đoan trang ấy có ích lợi
gì, khi tất cả mọi sự khác đều trái ngược lại cả? Bà ta cầu kinh thật đúng giờ
khắc hết sức đấy, nhưng bà ta lại đánh kẻ ăn người làm và không trả tiền
công cho họ. ở những nơi mộ đạo thì bà ta tỏ ra sùng đạo lắm, nhưng bà ta
lại trát phấn và làm đỏm; bà ta cho che đậy những bức họa loã lồ, nhưng bà
ta lại yêu những cái thiết thực ra tuồng kia”. Cứ ai nói gì, em lại chống đỡ
hộ bà, em quả quyết rằng đó chỉ là những lời nói xấu. Nhưng tất cả mọi
người đều làm em phải bó tay, họ kết luận rằng bà đừng nên quá săn sóc
đến việc của người khác để lo cho việc mình tí nữa thì tốt hơn, và trước khi
