thì đầy những hoa giả, lông chim xác chim nhồi rơm đã lỗi thời. Từ những
chiếc hộp bay ra mùi nhạt thếch, những hương thơm đã tàn bỗng dưng
trong trọn một ngày khơi dậy cho tôi những kỷ niệm, những tiếc thương
đến độ phải tạm ngưng cuộc dò tìm...
Sau cùng, nhân một ngày nghỉ, tôi kiếm được trên căn gác xép một
chiếc rương dài và thấp có bọc da, lớp lông ở mặt trên đã bị sờn hết một
nửa. Tôi nhận ra là chiếc rương của Augustin dùng hồi đi trọ học; và tự
trách sao không bắt đầu cuộc khám xét tự chỗ này. Cái khóa bị han rỉ được
nậy rất dễ. Rương đầy những sách vở dùng ở Sainte-Agathe, các sách toán,
sách văn, vở làm bài... Trìu mến hơn là tò mò, tôi lôi ra từng cuốn mà
ngắm, đọc lại những bài chính tả còn thuộc làu vì đã phải chép đi chép lại
biết bao lần! Bài “Cái máng nước” của Rousseau, bài “Một cuộc phiêu lưu
tại Calabre” của Paul-Louis Curier, bài “Lá thư của Geoge Sand gửi con
trai”... Trong cái rương đó còn có một cuốn vở “Bài làm hàng tháng”. Tôi
rất ngạc nhiên theo điều khám phá ấy bởi vì những cuốn này luôn luôn
được giữ lại trường, không bao giờ cho học trò đem ra ngoài. Đó là một
cuốn tập màu xanh, mép ngoài đã trở nên vàng úa. Tên học trò là “Augustin
Meaulnes” được viết thành hình tròn trông rất đẹp.
Tôi mở ra. Theo ngày làm bài đề trên sách, tháng Tư 189..., tôi nhận ra
rằng Meaulnes bắt đầu viết cuốn vở này vài ngày trước khi rời khỏi Sainte-
Agathe. Những trang đầu được giữ gìn hết sức cẩn thận đúng với lệ đã quen
đối với loại vở làm bài tập. Nhưng chỉ không quá ba trang có bài, còn
những trang sau để trống. Đó là lý do tại sao Meaulnes lại đem cuốn vở ấy
đi.
Trong khi quỳ gối dưới đất suy nghĩ tới những quy định, những lề thói
trẻ con đã chiếm bao nhiêu chỗ trong thời tuổi nhỏ chúng tôi, tôi lấy tay lật
mép từng trang trên cuốn vở bỏ dở. Vì vậy mà khám phá ra rằng sau bốn
trang bỏ trắng, ở những trang kê tiếp lại có chữ viết. Vẫn là tuồng chữ của
Meaulnes, nhưng viết vội, lem nhem, khó đọc. Có những đoạn dài ngắn
không đều, được phân biệt bằng một hàng bỏ trống. Đôi khi chỉ là một câu
viết dở. Có lúc chỉ ghi mỗi ngày.
