Đọc đến đây, không ít người sẽ nhìn ra “bảo bối” thứ hai: sự
thiếu hụt về nhận thức, hay sự thiếu giáo dục. Họ sẽ nói: những
hành động xấu đó trong dân là do nhận thức của con người nông
cạn, do chất lượng giáo dục yếu kém (trong đó có các môn giáo dục
công dân). Lỗi của ngành giáo dục, phải sửa từ giáo dục.
Nói như thế không sai và ngành giáo dục cần phải đổi mới toàn
diện để tạo ra những thế hệ người Việt Nam có chất lượng hơn.
Nhưng trong khi chờ những thế hệ người có chất lượng hơn đó,
chúng ta vẫn phải có giải pháp đối với các “hàng hóa tồn kho”, đó là
chính chúng ta.
Chúng ta không thể bắt những người tuổi 20, 30, 40, 50 quay lại
học lại từ lớp vỡ lòng và các môn học đạo đức công dân có chất lượng
tốt hơn.
Cũng không cần thiết phải làm điều đó, vì ngoài giáo dục ở nhà
trường, còn có giáo dục gia đình, giáo dục xã hội, giáo dục pháp luật,
trong đó mỗi người đều có thể tự học, được học, thậm chí bị bắt học.
Không ở đâu giáo dục ở nhà trường có thể thay thế được rất nhiều
các hình thức giáo dục sau nhà trường.
Một người được giáo dục pháp luật tốt và vì một xã hội có trật tự,
kỷ cương, người đó không bao giờ lấy cái sai, cái xấu của ai đó để
biện minh cho cái sai, cái xấu của bản thân mình hay của những
người khác.
Nhưng ở nước ta, đây là kiểu thái độ phổ biến trước các hiện
tượng xã hội. Mọi thứ xấu xa đổ hết cho chính sách, cơ chế, thể
chế là xong.
Không ít người lấy sự nghèo để biện minh, bảo vệ sự tồn tại cho
nền giao thông xe máy, nạn lấn chiếm lòng đường, vỉa hè làm chợ
“cóc”, quán “cóc”, làm chỗ giữ xe. Một số người thậm chí còn đấu
