Trở lại câu chuyện thứ bậc 12 của giáo dục Việt Nam. Tuổi 15 là
thời điểm học sinh nước ta kết thúc trung học cơ sở (lớp 9), còn ở các
nước khác kết thúc ISCED 2. Với tố chất của học sinh Việt Nam và
sự chú trọng dạy - học lệch về các môn toán, lý, hóa, việc Việt Nam
được xếp thứ hạng cao theo tiêu chí “toán và khoa học” có thể hiểu
được.
Sự phân luồng ISCED 2 thành ISCED 2A và ISCED 2B theo tính
hướng nghiệp ở các nước áp dụng ISCED làm cho các môn toán và
khoa học không còn được nhiều học sinh chú trọng ưu tiên như ở
Việt Nam. Nếu đánh giá ở thời điểm kết thúc trung học phổ thông
tại Việt Nam và ISCED 3 ở các nước khác, thứ hạng của nước ta theo
tiêu chí “toán và khoa học” có thể còn cao hơn khi tính ở tuổi 15. Một
lý do là việc phân luồng mạnh ở cấp ISCED 3 ra các nhánh 3A, 3B
và 3C ở các nước khác dẫn đến việc nhiều học sinh không ưu tiên
chọn học toán và các môn khoa học tự nhiên nếu họ không có ý định
đi theo các ngành đó ở bậc đại học. Trong khi ở nước ta việc chú trọng
môn toán và các môn khoa học tự nhiên kéo dài đến hết trung học
phổ thông đối với tất cả học sinh.
Báo cáo giáo dục của tổ chức trên là một tài liệu quý. Nó đánh giá
giáo dục theo nhiều tiêu chí. Nếu lập được các bảng biểu tương tự
cho giáo dục Việt Nam và đối chiếu, ắt sẽ có nhiều điểm để giật
mình. Chẳng hạn dựa vào chỉ tiêu D2, tỷ lệ bình quân học sinh/giáo
viên theo tiêu chuẩn của OECD và các nước khác, đối chiếu với tỷ lệ
quy định của Việt Nam và thực tế diễn ra ở các địa phương cũng là
một vấn đề rất đáng quan tâm.
Hệ thống phân loại quốc tế hiện áp dụng ở nhiều nước tiên
tiến. Muốn hội nhập, giáo dục Việt Nam phải hòa cùng dòng chảy
này, chứ không thể đứng tách biệt. Như thế vừa khó phát triển bền
vững, vừa không thể so sánh được với các nền giáo dục tiên tiến. Vì
vậy, trước khi đổi mới sách giáo khoa, việc Bộ Giáo dục - Đào tạo cần
