trước giả thuyết của tôi đại khái như thế nào. Riêng phần tôi, chẳng bao lâu
sau tôi lại khám phá mình vẫn còn quá rời xa sự thật.
"Trước hết, dựa theo những vấn đề của thời đại chúng ta, tôi thấy rõ như
ban ngày rằng sự khác biệt tăng dần giữa hai giai cấp tư bản và nhân công
là nguyên nhân gây ra tất cả. Tôi nhìn nhận sự khác biệt này trong thời
chúng ta còn rất nhỏ, vì vậy quý vị có thể cho rằng giả thuyết của tôi quá
cường điệu và không thể nào đúng được. Nhưng ngay trong hiện tại đã có
những hoàn cảnh thiên về chiều hướng mà tôi nói tới. Con người trong thời
đại chúng ta đã có khuynh hướng xử dụng lòng đất cho những phương tiện
văn minh không đòi hỏi bề ngoài đẹp đẽ. Đường xe lửa ngầm trong thành
phố Luân Đôn chẳng hạn, lối đi ngầm. Cũng phải kể những nơi làm việc và
nhà hàng dưới lòng đất, với số lượng càng ngày càng tăng thêm. Hiển
nhiên, tôi nghĩ, khuynh hướng này sẽ phát triển mãi cho đến khi kỹ nghệ
mất hẳn chỗ đứng của nó dưới ánh mặt trời. Ý tôi muốn nói rằng các ngành
kỹ nghệ sẽ đầu tư sâu hơn và sâu hơn vào những nhà máy dưới lòng đất, giờ
làm việc ở đó càng lúc càng tăng, cho đến cuối cùng... ! Mà ngay bây giờ,
chẳng phải là một công nhân tiểu biểu ở phía đông thành phố đang sống
trong những điều kiện nhân tạo khiến anh ta coi như đã bị tách rời hẳn cuộc
đời trên mặt đất rồi đó sao?
"Hơn nữa, khuynh hướng đặc biệt của giai cấp giàu có - kết quả của nền
giáo dục càng ngày càng hoàn hảo mà họ được hưởng và khoảng cách càng
ngày càng tăng giữa họ và những người nghèo khó thô kệch - hiện đã dẫn
đến tình trạng một phần lớn diện tích đất được giữ cho riêng họ mà thôi. Ở
khu vực Luân Đôn, chẳng hạn, có lẽ phân nửa những vùng đất tốt đã ở vào
tình trạng ấy. Vì thời gian đòi hỏi quá dài và phí tổn quá lớn cho giáo dục
cao cấp, lại thêm phương tiện thuận lợi cũng như khuynh hướng có sẵn
khiến người giàu càng ngày càng củng cố vững vàng thêm vị trí của mình,
khoảng cách giữa hai giai cấp sẽ càng ngày càng lớn. Trong diễn trình đó,
sự trao đổi giữa các giai cấp - thể hiện bình thường bằng các cuộc hôn nhân
tạm thời ngăn cản sự phân chia nhân loại theo tiêu chuẩn xã hội - sẽ càng
