hiểu biết của chúng ta về các vấn đề hợp tác cũng như những gì
chúng ta có thể làm với chúng.
Nash khám phá ra điều này khi ông chỉ mới 21 tuổi và chưa bị
chứng tâm thần phân liệt hủy hoại phần lớn cuộc đời. Ông thậm chí
còn có thể đùa cợt về chứng tâm thần của mình. Trong một cuộc
phỏng vấn, ông cho biết: “Các nhà toán học là những gã có đầu óc
tương đối lành mạnh. Chính những kẻ nghiên cứu logic mới mất
trí”. Năm 1948, ông đến Đại học Princeton để theo học bằng cao
học chuyên ngành toán với một lời giới thiệu vắn tắt của vị giáo sư
dạy ông trước đó: “Anh chàng này là một thiên tài”. Ông đã chứng tỏ
được tài năng thiên bẩm của mình chỉ trong 18 tháng bằng cách áp
dụng môn khoa học lý thuyết trò chơi mới được phát triển – ban
đầu chỉ để xác định cái bẫy logic (hiện nay được gọi là “điểm cân
bằng Nash”) nhưng rồi đã chứng minh được một giả thiết đáng
kinh ngạc, rằng có ít nhất một điểm cân bằng Nash đang chờ đợi
để sập xuống chúng ta trong mọi tình huống cạnh tranh hoặc xung
đột, trong đó các bên liên quan không muốn hoặc không thể thông
tin cho nhau.
Ý tưởng nền tảng của điểm Nash thoạt nghe có vẻ đơn giản (xem
Ô 1.1). Đó là một tình thế mà cả hai bên đều lựa chọn một chiến
lược, nhưng không bên nào có thể độc lập thay đổi chiến lược của
mình mà không dẫn đến một kết quả ít đáng mong đợi hơn. Chẳng
hạn, nếu chúng ta đi về phía nhau trên một vỉa hè hẹp và cả hai
cùng bước tránh ra để lách qua nhau, thì khi đó chúng ta đang rơi vào
trạng thái cân bằng Nash; bởi nếu một trong hai tự động đổi ý và
lùi lại thì cả hai sẽ lao vào nhau một lần nữa, để rồi tạo thành một
vũ điệu vui vẻ nho nhỏ – điều mà hầu hết chúng ta đã trải qua.
Nash gọi tình trạng đó là điểm cân bằng, vì đó chính là điểm cân
bằng trong một tình huống xã hội; theo đó, không bên nào có thể
độc lập thoát ra mà không bị thiệt. Bạn hãy lưu ý từ độc lập – đó là
