T
3. Bảy thế lưỡng nan chết người
hế lưỡng nan của người tù chỉ là một trong số nhiều thế
lưỡng nan xã hội mà chúng ta đối mặt trong nỗ lực hợp tác với
nhau. Bảy thế lưỡng nan này đều đặc biệt tai hại và các lý
thuyết gia trò chơi đã đặt cho mỗi thế lưỡng nan một cái tên đầy
sức gợi. Một trong số đó tất nhiên là Thế lưỡng nan của người tù.
Sáu cái tên còn lại là:
Bi kịch của cái chung, vốn tương đương về mặt logic với một
loạt Thế lưỡng nan của người tù diễn ra giữa nhiều cặp đối
tượng trong một nhóm.
Kẻ ngồi không hưởng lợi
(một biến thể từ Bi kịch của cái
chung) – trường hợp này nảy sinh khi con người lợi dụng tài
nguyên của cộng đồng mà không đóng góp được gì.
Kẻ nhát gan (còn gọi là chính sách Bên miệng hố chiến tranh),
trong đó mỗi bên đều cố gắng đẩy bên kia càng tới sát bờ vực
càng tốt, vì mỗi người đều hy vọng rằng người kia sẽ đầu hàng
trước. Nó có thể xuất hiện trong những tình huống từ đơn giản
như một người cố chen lấn xô đẩy trong hàng, tới những tình
huống phức tạp như tình trạng đối đầu giữa các quốc gia có
nguy cơ dẫn tới chiến tranh, và đôi khi nguy cơ đó trở thành sự
thật.
Thế lưỡng nan của người tình nguyện, trong đó một người phải
đại diện cả nhóm hy sinh, nhưng nếu không ai hy sinh thì mỗi
người đều thất bại. Từng người đều hy vọng rằng sẽ có ai đó
khác trong nhóm thực hiện hành động hy sinh đó – hành động
này có thể nhỏ nhặt như đi đổ rác hay lớn lao như hy sinh mạng
sống của mình để cứu người khác.
